'Verkiezingen laten zien dat Europese democratie springlevend is'
- Bekijk hier de belangrijkste uitkomsten van de EU-verkiezingen.
- De opkomst lijkt de hoogste in twintig jaar.
- Bekijk de uitslagen in onze verkiezingskaarten.
Einde liveblog
We beëindigen dit liveblog over de uitslagen van de EU-verkiezingen. De belangrijkste punten zijn:
- Nagenoeg alle verkiezingsuitslagen zijn binnen. Nu begint het vormen van een coalitie in het Europees Parlement en het verdelen van de belangrijkste banen in de Europese Unie. Morgen komen de regeringsleiders van de 28 lidstaten bijeen om de kandidaten te bespreken.
- Duidelijk is dat de verdeeldheid in het Europees Parlement alleen maar groter is geworden. De christendemocraten en sociaaldemocraten zullen de macht moeten delen met de liberalen en de groenen.
- De rechts-populisten boekten minder winst dan voorspeld, maar werden wel de grootste in Frankrijk, Italië, België en het Verenigd Koninkrijk.
- In Nederland is PvdA de grote winnaar en SP en PVV de grote verliezers. Na brexit worden drie extra zetels verdeeld. Twee daarvan gaan naar PVV en VVD. Volgens persbureau ANP gaat de laatste extra zetel naar Forum voor Democratie, die daardoor op vier eindigt. Dat zou betekenen dat GroenLinks op drie blijft staan.
Volg NOS.nl voor de laatste updates.
Fijne dag verder!
'Meer vrouwen op topposities EU'
In podcast De Dag gaat het over de vrouwelijke kandidaten voor de belangrijkste banen in de EU. Gender wordt de komende tijd onderdeel van de onderhandelingsstrategie, zegt CDA-delegatieleider Esther de Lange. Beluister de podcast hier zelf:
Overleg over topbanen EU
Morgenavond komen de regeringsleiders van de 28 lidstaten bij elkaar om te praten over de kandidaten voor de belangrijkste banen binnen de Europese Unie. Ook premier Rutte is bij dat topoverleg aanwezig. Vanmiddag zei hij dat hij "al namen in zijn hoofd heeft", zonder te zeggen welke.
"De kansen dat Nederland de beste plek krijgt met de zwaarste kandidaat, in figuurlijke zin, is heel klein", zei Rutte. "We moeten een Europese Commissie krijgen met een gefocust takenpakket. Wij moeten iemand daar krijgen uit Nederland die daaraan kan bijdragen."
Commissie verwacht 'toegewijd' parlement
De Europese Commissie rekent op een nieuw Europees Parlement vol toewijding, zegt een woordvoerder. "De pro-Europese partijen hebben de verkiezingen gewonnen. Er is een pro-Europese meerderheid die wil werken aan de toekomst van Europa. De populisten hebben niet gewonnen."
Volgens de commissie, het dagelijkse bestuur van de EU, is de hoogste opkomst in twintig jaar "bewijs dat de Europese democratie springlevend is".
Kanselier Oostenrijk mogelijk weg ondanks verkiezingszege
Het lijkt erop dat de Oostenrijkse kanselier Sebastian Kurz (ÖVP) vanmiddag een vertrouwensstemming tegen hem en zijn minderheidsregering niet gaat overleven. In Oostenrijk ontstond ruim een week geleden een regeringscrisis. De ÖVP behaalde gisteren nog wel een monsterzege bij de EU-verkiezingen.
Ook Europees Parlement deelt opkomstpercentages
Lees hier over de belangrijkste uitkomsten
Eurocommisaris: Groenen in coalitie
De Finse vicevoorzitter Jyrki Katainen zegt dat hij de Groenen in het Europees Parlement wel een coalitie ziet vormen met de conservatieve EPP, sociaaldemocraten en liberale fractie ALDE. De Europese Groenen boekten veel terreinwinst bij de EU-verkiezingen en zijn daarom een belangrijke factor bij de coalitievorming.
Volt wint zetel in Duitsland
De pro-Europese partij Volt heeft bij de EU-verkiezingen een zetel behaald in Duitsland. De Duitse medeoprichter Damian Boeselager (31) vertegenwoordigt vanaf juli alle afdelingen van de nieuwe partij in het Europees Parlement. In Nederland haalde de partij met ongeveer 2 procent te weinig stemmen voor een zetel.
Volt heeft nog niet besloten bij welke Europese fractie de partij zich aansluit.
Vanuit de EU-lidstaten
Salvini bedankt Italiaanse kiezer
De leider van de Italiaanse anti-migratiepartij Lega heeft in een persconferentie en op Twitter opnieuw zijn achterban bedankt. Lega boekte bij de EU-verkiezingen een overtuigende overwinning.
De partij van Salvini kreeg ongeveer een derde van de stemmen in Italië en lijkt met 28 zetels ook een van de grootste partijen te worden in het Europees Parlement. De andere regeringspartij, de Vijfsterrenbeweging, scoorde veel minder goed. Daardoor heeft Salvini ook in eigen land meer macht gekregen, concluderen internationale media.
Salvini heeft wel gezegd dat hij vasthoudt aan de coalitie met de Vijfsterrenbeweging. "Mijn tegenstanders zijn en blijven de linkse partijen", zei hij.
Boris Johnson: boodschap is duidelijk
In een opiniestuk in The Daily Telegraph schrijft de Britse oud-minister Boris Johnson dat de kiezer een duidelijke boodschap heeft afgegeven bij de EU-verkiezingen. "Het is tijd om brexit te realiseren en onze positieve plannen voor het land uit te vouwen." Johnson wordt gezien als een van de belangrijkste kandidaten om premier May op te volgen na haar aftreden begin juni.
'Geweldig succes 50Plus'
50Plus won een zetel bij de EU-verkiezingen. Daar is volgens partijleider Henk Krol niet genoeg aandacht voor.
Duitse AfD niet tevreden
Voorman Jörg Meuthen van het rechts-populistische Alternative für Deutschland heeft op een persconferentie gezegd dat het misschien wat overmoedig van zijn partij was om een 'dexit' in het programma op te nemen. AfD kreeg meer stemmen dan vijf jaar geleden, maar had op meer gehoopt.
Zoek hier de uitslag in jouw woonplaats op:
Extra zetel na brexit naar FvD
De extra zetel die na brexit te verdelen valt, gaat naar Forum voor Democratie en niet naar GroenLinks. Dat meldt persbureau ANP op basis van nieuwe gegevens. FvD komt dan alsnog met vier zetels in het Europees Parlement, GroenLinks blijft steken op drie zetels.
In totaal krijgt Nederland er na brexit drie zetels bij. De andere twee extra zetels gaan naar de PVV en VVD.
Hoge opkomst
De opkomst bij de EU-verkiezingen lijkt de hoogste in 25 jaar. Politico Europe bracht de opkomst per land in kaart. Daarbij moet worden aangetekend dat in België, Luxemburg, Cyprus, Griekenland en Bulgarije stemmen verplicht was.
Partij voor de Dieren blij met uitslag
Anja Hazekamp van de Partij voor de Dieren is blij met de uitslag bij de EU-verkiezingen. De PvdD behield een zetel in het Europees Parlement.
Reacties in Duitsland
Duitse media concluderen dat de voorspelde ruk naar rechts is uitgebleven. Volgens Der Spiegel komt dat door de hoge opkomst, met 50,5 procent in de hele EU de hoogste in 25 jaar. In Duitsland was het opkomstpercentage met 61,5 procent zelfs nog hoger.
De angst voor het rechts-populisme bleek dus ongegrond, maar dat betekent niet dat alle problemen zijn opgelost, schrijft Welt. De krant ziet een grote verdeeldheid binnen de EU, die uiteindelijk tot hogere kosten voor de lidstaten zou kunnen leiden.
Deutsche Welle richt zich vooral op de binnenlandse gevolgen van de verkiezingsuitslag. De grootste partijen hebben opnieuw een fikse tik gekregen. "Kiezers ontvluchten nog steeds het traditionele politieke midden. De grote migratie naar de Groenen suggereert dat het electoraat meer maatregelen ter bescherming van het klimaat wil", aldus DW.
De Berliner Morgenpost ziet niet Timmermans, maar de Deense liberaal Margarethe Vestager als voornaamste concurrent van de Duitse Manfred Weber voor de baan van voorzitter van de Europese Commissie.
Bekijk hier hoe gisteren in Duitsland werd gereageerd op de uitslagen van de EU-verkiezingen:
Banen worden verdeeld
Morgenavond dineren de regeringsleiders van de 28 EU-lidstaten om te bespreken wie de nieuwe voorzitter van de Europese Commissie wordt. De eerste lijnen worden daar uitgezet. Er komen dan waarschijnlijk nog geen namen naar voren, het is vooral een poging om niet voor het blok gezet te worden door het Europees Parlement.
De Duitser Manfred Weber van de christendemocraten en Frans Timmermans van de sociaaldemocraten lijken de grootste kanshebbers om Jean-Claude Juncker op te volgen als voorzitter van de Commissie.
Vlaams Belang grote winnaar in België
Bij de EU-verkiezingen in België hebben het uiterst rechtse Vlaams Belang en de Vlaams-nationalistische partij N-VA allebei drie zetels gekregen, melden Belgische media. De Belgen konden ook stemmen voor regionale parlementen en het federale parlement.
Omdat Vlaams Belang de grote winnaar lijkt te zijn geworden, spreken Belgische media van een "nieuwe zwarte zondag". Een verwijzing naar de Belgische verkiezingen van 1991, toen de uiterst rechtse partij ook uit het niets veel stemmen kreeg.
Afgetekende zege op Urk
In drie gemeenten is het partijen gelukt een absolute meerderheid te behalen bij de EU-verkiezingen, meldt persbureau ANP. Nergens was de overwinning zo groot als op Urk. Daar kreeg de gecombineerde lijst ChristenUnie, SGP ruim 70 procent van alle stemmen.
Met die afgetekende zege verloor de combinatie wel wat terrein. Bij de vorige EU-verkiezingen, vijf jaar geleden, stemde op Urk nog 74 procent van de kiezers op ChristenUnie, SGP.
Ook in Staphorst behaalde de gecombineerde lijst een absolute meerderheid met 54,6 procent. In Tubbergen in Overijssel kreeg het CDA 53,1 procent van de stemmen.
Wie trekt de kar bij de coalitievorming?
Het gevecht over wie het voortouw neemt bij het vormen van een coalitie in het Europees Parlement is meteen begonnen, zegt correspondent Sander van Hoorn. Het gaat daarbij vooral tussen de Duitser Manfred Weber van de christendemocraten en Frans Timmermans van de sociaaldemocraten. "Ga er maar vanuit dat die vandaag allebei druk aan het bellen slaan."
Roemenen konden niet stemmen
Burgemeester Boog van Diemen is woedend dat honderden Roemenen in zijn gemeente niet hebben kunnen stemmen bij de Europese Parlementsverkiezingen. Hij noemt dat op Facebook "een zeer kwalijke zaak" en vraagt minister Ollongren van Binnenlandse Zaken om de Roemeense autoriteiten hierover aan te spreken.
Roemenen konden gisteren niet alleen stemmen voor het Europees Parlement, maar ook over een referendum over een mildere aanpak van corruptie in hun land. Dat stemmen kon maar op een paar plekken in Nederland, onder meer in Diemen en Den Haag.
In Den Haag greep de ME in na sluiting van de stembureaus, omdat mensen boos over hekken van de ambassade klommen en op de deur bonsden.
PvdA wint in bijna alle provincies
De PvdA heeft in tien van de twaalf provincies de meeste stemmen gekregen, meldt persbureau ANP. De partij van lijsttrekker Frans Timmermans won alleen niet in Overijssel en Zeeland. In Overijssel kreeg het CDA de meeste stemmen, in Zeeland was dat de combinatie ChristenUnie, SGP.
In Limburg, de provincie waar Timmermans vandaan komt, boekten de sociaaldemocraten de grootste overwinning. Daar kregen ze 29 procent van de stemmen.
Een kort overzicht van de uitslagenavond:
Even snel inlezen?
Hoe hard zijn de principes in de Europese Volkspartij?
De christendemocratische EVP blijft het grootste blok (179 zetels), maar verliest stevig (-38). "Met dit verlies wordt het nog een hele toer om te claimen dat zij aan de bal moeten zijn bij de vorming van een nieuwe commissie", analyseert hoogleraar Mathieu Segers van de Universiteit Maastricht in het NOS Radio 1 Journaal.
Interessant is dat er binnen de Europese Volkspartij wel winnaars zijn. In Oostenrijk kreeg de ÖVP van kanselier Kurz 35,4 procent van alle stemmen en in Hongarije ging de Fidesz-partij van premier Orbán er met een absolute meerderheid vandoor.
"Fidesz is geschorst in de EVP maar die gaan wel een vrachtlading stemmen en zetels binnenhalen. Nu gaan we meemaken hoe hard die principes zijn. Is de EVP bereid om Kurz en Orbán een grotere rol te geven of gaan de principes opspelen?"
De meeste uitslagen zijn binnen en nu?
Populisten scoren in Frankrijk en Italië
Zoek hier de uitslag in jouw woonplaats op:
'Hongaarse premier zelfverzekerder dan ooit'
De Hongaarse premier Orbán heeft met zijn partij Fidesz de EU-verkiezingen gewonnen in Hongarije. Zijn voornaamste doel is "het stoppen van de migratie in heel Europa", zei hij in een toespraak.
Liberalen en groenen maken opmars
De christendemocraten en sociaaldemocraten hebben bij de Europese verkiezingen een historische nederlaag geleden: voor het eerst hebben sinds de eerste Europese verkiezingen in 1979 zijn ze hun meerderheid in het Europees Parlement kwijt.
Lees hier over de machtsverschuiving in het parlement:
SP: uitslag is harde dreun
De definitieve uitslag van de EU-verkiezingen is een harde dreun en een grote teleurstelling, schrijven SP-leiders Lilian Marijnissen en Ron Meyer op de website van de partij. "Onze lijsttrekker Arnout Hoekstra liet een eurokritisch én links geluid horen in de tv-debatten. De eerste onderzoeken laten zien dat vooral juist SP-stemmers thuis zijn gebleven."
SP lijkt, net als de PVV, zijn zetel in het Europees Parlement te zijn kwijtgeraakt. "Dat is opnieuw een klap voor die partijen", zegt politiek verslaggever Xander van der Wulp. Tegelijkertijd schrijven Marijnissen en Meyer dat de SP nog niet is verslagen.
'Ingewikkeld feestje Timmermans'
Frans Timmermans heeft gisteravond "een ingewikkeld feestje gevierd", zegt verslaggever Chris Ostendorf. Aan de ene kant heeft hij met de PvdA in Nederland een flinke winst geboekt met, zoals het nu lijkt, zes zetels. Aan de andere kant heeft de Europese fractie van de sociaaldemocraten terrein verloren.
Zijn kiezers het simpele verhaal beu?
De PVV en de SP verdwijnen waarschijnlijk uit het Europees Parlement. De verkiezingsuitslag is het gevolg van een debat over Europa dat al langer al aan de gang was in Nederland, denkt hoogleraar Mathieu Segers van de Universiteit Maastricht. "Bij ondervragingen zie je dat richting de 80 procent van de Nederlanders in de EU wil blijven. Het simpele zwart-witdebat over de EU als een grote mislukking of groot succes, dat zijn mensen een beetje beu."
"Daarvoor zijn de problemen ook te groot de afgelopen jaren. De PVV en de SP hebben zeker te maken gehad met een soort realisme van de kiezers", zegt Segers in het NOS Radio 1 Journaal. "Wat willen we nu echt op belangrijke dossiers? Dat vragen Nederlanders zich af. Ze willen geen karikaturaal debat over in of uit de EU."
Hoe de Duitsers, Fransen, Italianen en Britten stemden
Een tevreden Farage
Grote overwinning Brexit Party
Ook de Britten hebben deze keer nog gestemd voor een nieuw Europees Parlement. De Brexit Party van Nigel Farage, een van de politici achter brexit, won daar overtuigend. Ook de Liberal Democrats scoorden goed. De regerende Conservatieven en de grootste oppositiepartij Labour verloren flink.
Populisten winnen in sommige landen
In Italië en Frankrijk lijken populistische partijen de grootste te zijn geworden bij de verkiezingen voor het Europees Parlement. In de exitpolls in Frankrijk is de partij Rassemblement National van Marine Le Pen de nummer één. In Italië lijkt Le Pens bondgenoot Salvini de EU-verkiezingen te hebben gewonnen. Zijn populistisch-rechtse Lega heeft volgens de exitpolls de meeste stemmen.
Salvini wil samen met Le Pen en andere populistische partijen een blok vormen. Zoals het er nu uitziet krijgt de rechts-populistische fractie EVN er 21 zetels bij. De fractie komt daarmee op 58 zetels in het Europees Parlement. Het is de vraag of de PVV zich daar bij kan voegen, die partij lijkt nul zetels te hebben.
Al met al lijkt de explosieve groei van de radicaal-rechtse, eurosceptische en nationalistische partijen die werd voorspeld, wat te zijn uitgebleven, schrijft correspondent Bert van Slooten.
Hoe het Europees Parlement er (waarschijnlijk) uit komt te zien
Even snel inlezen?
Verdeeld Europees Parlement
De afgelopen periodes werd de macht in het Europees Parlement verdeeld tussen twee grote blokken: de christendemocraten en de sociaaldemocraten. Maar deze verkiezingen hebben ook de Europese groenen, liberalen en populisten terrein gewonnen. De uitslagen verdelen het parlement verder, want het wordt moeilijker om coalities te vormen.
Dat zien ook de Nederlandse lijsttrekkers. "Realiteit is dat Europa meer verdeeld is dan eerder, maar er is wel een mogelijkheid om een progressieve meerderheid te krijgen", zei PvdA-er Frans Timmermans gisteravond bijvoorbeeld.
Zetelverdeling in Europees Parlement
De uitslagenavond in het kort:
Hoe worden de banen verdeeld?
De regeringsleiders van de 28 EU-lidstaten bespreken morgenavond wie Jean-Claude Juncker opvolgt als voorzitter van de Europese Commissie. Frans Timmermans is een van de kandidaten. Al kan het ook zijn Duitse concurrent Manfred Weber worden, vertelt correspondent Thomas Spekschoor.
PvdA groeit in elke gemeente
De PvdA is in de helft van de Nederlandse gemeenten de grootste geworden, meldt persbureau ANP. De sociaaldemocraten kregen in 180 van de 335 gemeenten de meeste stemmen.
De partij ging er in elke gemeente op vooruit: de PvdA verloor nergens terrein en bleef ook nog nergens even groot als bij de vorige verkiezingen. De grootste vooruitgang boekte de partij in Limburg, de provincie waar lijsttrekker Frans Timmermans vandaan komt.
De zetelverdeling in Nederland
