Er wonen zo'n 250 duizend Polen in Nederland en ieder jaar komen er zo'n tienduizend bij. Daarmee zijn ze veruit de grootste groep van de ruim 800 duizend buitenlandse werknemers in Nederland.
Het lijkt met deze groep arbeidsmigranten net zo te gaan als met de Turkse en Marokkaanse gastarbeiders in de jaren 60: ze kwamen om tijdelijk hier te werken, maar steeds vaker besluiten ze te blijven.
De Poolse Krzystof en Barbara zijn respectievelijk al vijf en acht jaar in Nederland. Ze spreken geen Nederlands. "Overal waar je in Nederland bent, kun je Engels praten", vertelt Krzystof. "Het is te gemakkelijk. En ik ben lui aangelegd." Het stel woont in Helmond en heeft net een dochter gekregen. "Nu moeten we wel Nederlands leren, om haar later te helpen met huiswerk."
De Polen in Nederland vormen een hechte gemeenschap en ze blijven sterk op hun moederland gericht. Polen gaan vooral met Polen om, en de Nederlandse taal is een groot probleem. Inburgeren hoeft niet, want Polen is lid van de EU. Wie zijn deze mensen eigenlijk en hoe staat het met hun integratie?
Poolse parochie
Pastoor Obiedzinski trekt door heel Brabant om Poolse missen te leiden. Er is een speciale Poolse parochie opgericht die valt onder het bisdom Den Bosch. Op Poolse feestdagen zit de kerk tjokvol. "Het Onze Vader in onze moedertaal betekent écht Onze Vader", zegt Obiedzinski. "Wij voelen het gebed, misschien beter dan in het Engels of andere talen."
Integreren kan ook op het werk, in gesprek met Nederlandse buren of op andere plekken, zegt hij. Bidden gaat het best in de moedertaal. Maar ook in de woonplaats is Nederlands leren lang niet altijd meer nodig, want naast Poolse kerken zijn er ook Poolse supermarkten, Poolse artsen, Poolse restaurants, Poolse theatervoorstellingen, Poolse discoavonden, Poolse media, Poolse kappers en Poolse schoonheidssalons.
"Ik denk dat steeds minder Poolse mensen Nederlands kunnen praten", zegt Natalia Pietrzak. Samen met haar moeder runt ze een schoonheidssalon in Helmond. "Je kan overal naartoe en je hoeft eigenlijk de taal niet te spreken." Dat maakt de integratie van de Polen in Nederland niet gemakkelijker. "Zelf vind ik het niet zo goed, want we wonen in Nederland dus we moeten ook gewoon Nederlands kunnen spreken", vindt ze.
Geen inburgeringsexamen
Degenen die geen Nederlands spreken en bijvoorbeeld zaken met de Nederlandse overheid moeten regelen, kunnen - ook in het Pools - terecht bij Kamila Posieczek. Ze woont al twintig jaar in Nederland en runt een boekhoudkantoor en vertaalbureau in Helmond.
Het zijn niet alleen nieuwkomers die bij haar komen. Sommigen wonen al tientallen jaren in Nederland, maar spreken de taal nog steeds niet. Als EU-burger hoeven Polen geen inburgeringsexamen te doen. "Dat is van één kant niet fijn, want als ze 'moet' erachter hebben, dan willen ze wel meer leren. En zonder 'moet', doen ze het niet", zegt Posieczek.
Poolse school
Anders dan de ouders, spreken de kinderen van Poolse immigranten wél vaak vlekkeloos Nederlands. Om hen iets mee te geven van hun achtergrond, zijn er overal in Nederland Poolse weekendscholen. Hier maken de kinderen kennis met de Poolse taal, geschiedenis en tradities, zoals de polonaise. Zo kunnen ze op vakantie in Polen met hun familie praten.
Volgens Ursula van der Wee-Kuchnika, van de Poolse school in Tilburg, botsen die Nederlandse en Poolse identiteiten niet. Een dubbele nationaliteit vindt ze geen probleem. "Er zijn toch twee kanten. Je bent hier, maar je hebt óók de Poolse kant. Dus het is moeilijk om te kiezen."
Zie hieronder deel één en twee van de serie over arbeidsmigranten in Nederland:
