Kabinet: niet langer goedgelovig over China, maar 'maakt geen keuzes'

Samenwerken met China is van groot belang, maar daarbij moet goed oog zijn voor de ideologische verschillen die er tussen onze landen zijn. Dat zegt het kabinet in de zojuist verschenen 'China strategie'. In het honderd pagina's tellende document schetst het kabinet economische kansen, maar worden ook zorgen geuit.

Die zorgen gaan vooral over de veiligheid. "Het is logisch dat China zijn plek in de wereld inneemt, maar het kabinet vindt dat dit op een eerlijke manier, op een gelijk speelveld en volgens internationaal afgesproken regels zou moeten gebeuren".

Nederland wil met China samenwerken op het gebied van onder meer "klimaat, handel, landbouw en transport". Maar er moet ook oog zijn voor "cyberspionage en beïnvloeding van onze waarden en normen".

Weinig concreet

Minister Blok: "Als je mij vraagt 'Moeten we bang zijn voor China?', dan is mijn antwoord: nee. Maar we moeten wel realistisch zijn. We moeten ons baseren op feiten en kennis. Niet op gevoelens en beelden. En wellicht zijn we in het verleden ook wel eens te goedmoedig en goedgelovig geweest".

De China-strategie was geen eenvoudige klus voor het kabinet. Het ministerie van Economische Zaken werd eerder "naïef" genoemd, omdat het "alleen maar over economische belangen" zou gaan. Het ministerie van Buitenlandse Zaken vreest dat een te harde opstelling ten opzichte van de Chinezen voor internationale problemen kan zorgen.

Politiek verslaggever Wilco Boom: "Het is een weinig concrete strategie. Je ziet dat economische belangen en veiligheid strijden om voorrang binnen het kabinet, maar er valt geen duidelijke keuze uit op te maken. Het is meer een uitgebreide analyse van de toegenomen machtsuitbreiding van China".

Het aandeel van China in de wereldeconomie groeit snel. De goederenexport van Nederland naar China is tussen 2001 en 2017 van 1 miljard naar jaarlijks voor 11 miljard euro gestegen. Nederland importeert jaarlijks voor 36 miljard euro uit China.

Maar de handel moet hand in hand gaan met een kritische blik op cyberveiligheid en mensenrechten, zegt het kabinet.

Begin april waarschuwde de AIVD voor Nederlandse afhankelijkheid van Chinese apparatuur. Landen als China en Rusland hebben volgens AIVD-baas Schoof een offensieve cyber-strategie tegen onze belangen.

Na het nieuws dat Chinezen voor miljoenen aan technologie gestolen zouden hebben bij de Nederlandse chipmachinemaker ASML, liet de Tweede Kamer weten het Chinese bedrijf Huawei voorlopig te willen weren bij de aanleg van het nieuwe 5G-netwerk voor mobiel dataverkeer.

Huawei?

Een Nederlands besluit over het netwerk is er nog niet. Een aantal andere landen heeft intussen gezegd dat ze geen Chinese inmenging in 5G willen, waaronder de Verenigde Staten en Australië. De VS heeft zijn bondgenoten opgeroepen om net als de VS geen gebruik te maken van de diensten van Huawei.

Kamerleden vragen zich af of de beveiliging van bijvoorbeeld Nederlandse bruggen en sluizen, Schiphol en de Rotterdamse haven wel in goede handen is als het Chinese bedrijf Huawei bij de uitrol van 5G betrokken is.

Het Chinese telecombedrijf Huawei zei gisteren bereid te zijn om zwart op wit vast te leggen dat het niet zal spioneren als het wordt ingezet bij de aanleg.

Maar vooralsnog is er dus geen besluit. Politiek redacteur Wilco Boom. "Het woord Huawei komt in de strategie niet voor".

Een afzonderlijke taskforce onder leiding van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid komt nog met een advies over de invloed van China op het mobiele 5G-netwerk.

Bedrijfsleven heeft vragen

Werkgeverskoepel VNO-NCW noemt de Chinastrategie van het kabinet evenwichtig, maar benadrukt tegelijkertijd ook nog behoorlijk wat zaken te missen. "De nieuwe beleidslijn moet verder worden uitgewerkt de komende tijd. Zo ontbreekt een offensieve visie op hoe we onze concurrentiekracht behouden in het licht van de opkomst van China", zegt voorzitter Hans de Boer.

Ook is het volgens de werkgevers niet helemaal duidelijk hoe het kabinet de Nederlandse belangen wil bewaken tegen China. "Op dit punt vind ik dat er nog te weinig aandacht is voor het voorkomen van oneerlijke concurrentie met goedkoop staatskapitaal", zegt De Boer.

Ook de ondernemersorganisatie voor de technologische industrie, de FME, vindt dat de China-notitie te weinig concreet is en te weinig urgentie heeft. De koepelorganisatie begrijpt dat het kabinet een 'diplomatieke Houdini-act' moet uitvoeren. "Maar de industriële kaarten in de wereld worden op dit moment opnieuw geschud en we moeten als Nederland en Europa nu echt meer gaan denken in termen van machtspolitiek, invloedmaximalisatie door samenwerking en het zelf ontwikkelen van een aantal cruciale technologieën", zegt Ineke Dezentjé-Hamming, voorzitter van de FME.