Groen licht voor Nederlandse hightech-fijnstofmeter in de ruimte
In 2022 moet er een satelliet om de aarde draaien met een Nederlands hightech-hoogstandje aan boord: SPEXone. Het instrument gaat meten hoeveel fijnstof er in de atmosfeer zit, waaruit dat fijnstof bestaat en wat de invloed is van die deeltjes op klimaatverandering.
Vandaag werd bekend dat het Nederlandse ruimtevaartagentschap NSO 7 miljoen euro uittrekt voor het instrument dat met NASA-satelliet PACE de ruimte in moet gaan. Daarmee is er groen licht voor de missie. "We zijn er al een tijd mee bezig, en het is fantastisch nieuws dat nu de volledige financiering is toegezegd", zegt onderzoeker Otto Hasekamp van onderzoeksinstituut SRON, een van de bouwers van SPEXone.
De meter doet er steeds dertig dagen over om de hele aardatmosfeer in kaart te brengen. Voor de bouw van het instrument kunnen de ontwikkelaars profiteren van de ervaring met Tropomi, een ander Nederland aardobservatie-instrument dat in 2017 werd gelanceerd. Tropomi kijkt naar de luchtkwaliteit over de hele wereld.
Het fijnstof in de lucht dat het Nederlandse instrument gaat meten, kan uit van alles bestaan: rook- of roetdeeltjes maar ook bijvoorbeeld woestijnzand of zeezout. Al die deeltjes absorberen zonnestralen of kaatsen ze juist terug. "Als ze straling weerkaatsen, leidt dat tot een afkoelend effect, dus houdt het het broeikaseffect een beetje tegen", legt Hasekamp uit. "Maar als deeltjes het licht en de warmte van de zon absorberen, dan koelen ze de atmosfeer minder af of warmen ze de lucht juist verder op."
Een tweede indirect effect van het fijnstof is dat de stofdeeltjes ook zorgen voor meer wolken, want rond de deeltjes condenseert water in de lucht makkelijker. Wolken weerkaatsen zonnestralen en hebben dus ook een afkoelende werking.
Hoe groot de invloed is van de stofdeeltjes, ook aerosolen genoemd, weten we niet. "Het zou kunnen dat de aarde veel sterker zou opwarmen zonder aerosolen, maar dat is heel onzeker", aldus Hasekamp. In het laatste rapport van het internationale klimaatpanel IPCC wordt die onzekerheid benadrukt.
SPEXone moet meer zekerheid gaan geven, samen met enkele andere instrumenten op de satelliet PACE. Het was de afgelopen jaren even onzeker of de kunstmaan wel gebouwd zou kunnen worden, want president Trump wilde de klimaatsatelliet schrappen. "Maar het Amerikaanse Congres vindt het project juist erg belangrijk, dus dat heeft ervoor gezorgd dat de missie toch door kan gaan."
