'Wilhelmina dacht aan uitruil met nazi's om Belgische koning te helpen'
Koningin Wilhelmina wilde aan het einde van de Tweede Wereldoorlog laten onderzoeken of er een uitruil mogelijk was met de nazi's. Ze hoopte de Belgische koning Leopold III daarmee te kunnen helpen, die met zijn gezin door de Duitsers werd vastgehouden in Oostenrijk.
Dat staat in een bundel met originele oorlogsdagboeken van haar minister van Buitenlandse Zaken Eelco van Kleffens. Die bundel, Majesteit, U kent het werkelijke leven niet, verschijnt vandaag.
Wilhelmina vroeg Van Kleffens eind maart 1945 om via het Vaticaan 'af te tasten' of hoge nazi's een vluchtweg kon worden geboden in ruil voor vrijlating van de Belgische koninklijke familie. Dat deed ze na een gesprek met Leopolds moeder, die bang was dat de Duitsers haar zoon en zijn gezin zouden liquideren.
Niet pausgezind
Dagblad Trouw, dat ook over de zaak berichtte, noemt het verzoek van de koningin opmerkelijk, omdat Wilhelmina juist niet pausgezind was en in de oorlogsjaren anti-Duits. Maar uit de dagboeken blijkt desondanks dat ze een deal wilde sluiten om koning Leopold te helpen.
Wat er uiteindelijk met haar verzoek is gebeurd is niet duidelijk, zegt historicus Michael Riemens, die heeft meegewerkt aan de bundel. Leopold en zijn gezin overleefden de oorlog.
Nu zat zij daar en zei niet veel, een beetje zielig met een gezicht van 'ik ben tenslotte toch de koningin van Nederland'.
Volgens Riemens had Van Kleffens als een van de weinigen in het Nederlandse oorlogskabinet een vertrouwensband met Wilhelmina. Wel zou hij zich regelmatig hebben verbaasd over de manier waarop de koningin "een loopje nam met het staatsrecht". "Uit zijn vijf oorlogsdagboeken rijst het beeld van een humeurige vorstin, die het gangbare beeld van de 'Moeder van het Verzet' op losse schroeven zet."
Van Kleffens, tussen 1939 en 1946 minister van Buitenlandse Zaken, beschrijft in zijn dagboeken ook het bezoek dat Wilhelmina in 1942 bracht aan president Roosevelt van Amerika. Op het buitenverblijf van de president viel ze volgens de minister uit de toon. "Nu zat zij daar en zei niet veel, een beetje zielig met een gezicht van 'ik ben tenslotte toch de koningin van Nederland'", schrijft hij.
"Een beetje gelaten en out of place, te midden van de luid pratende Amerikanen met hun scotch en hun rye en hun ice-tea. Het was een toneel om nooit te vergeten, en ik had a royal good time."
