PVV- en FvD-aanhang minst positief over monarchie, VVD- en CDA-aanhang positiefst

42 procent van de PVV-aanhangers vindt dat Nederland een monarchie moet blijven, het laagste percentage van alle partijen. Van de PVV-aanhangers vindt ook het grootste deel dat Nederland een republiek moet worden: 32 procent. Dat blijkt uit de jaarlijkse Koningsdag-enquête (.pdf), uitgevoerd door Ipsos in opdracht van de NOS.

In de enquête is voor het eerst gekeken naar hoe aanhangers van verschillende politieke partijen kijken naar het koningshuis. Daarbij gaat het om de huidige partijvoorkeur; er is niet gekeken naar stemgedrag bij eerdere verkiezingen.

Gemiddeld vindt 68 procent van de Nederlanders dat ons land een monarchie moet blijven. Het grootst is de steun voor de monarchie bij de aanhang van VVD en CDA: 86 en 87 procent. Behalve bij PVV-sympathisanten is er ook bij Forum voor Democratie-aanhangers relatief weinig enthousiasme voor de monarchie: 56 procent.

In de verkiezingsprogramma's van GroenLinks en de SP voor de laatste Tweede Kamerverkiezingen staat dat de partijen vinden dat Nederland (op termijn) een republiek moet worden. Toch lijkt de aanhang van die partijen daar niet klaar voor: volgens de Ipsos-enquête wil 73 procent van de GroenLinks-aanhangers dat Nederland een monarchie blijft, bij de SP is dat 64 procent. Bij de aanhang van de Partij van de Arbeid en D66 is respectievelijk 70 en 76 procent voor behoud van de monarchie.

Kosten

Ipsos vroeg ook naar de mening over de kosten van het koningshuis. Aanhangers van Forum voor Democratie (40 procent) en PVV (38 procent) maken zich daar druk over, blijkt uit de enquête. Van de sympathisanten van D66 en PvdA maakt maar een klein deel zich druk over de kosten, respectievelijk 15 en 17 procent.

Een meerderheid van aanhangers van alle partijen vindt wel dat er meer openheid zou moeten zijn over de kosten van de monarchie. Het percentage is het hoogst bij de SP (74 procent), het laagst bij het CDA (52 procent).

Veel vertrouwen

Uit de Koningsdagenquête blijkt verder dat het vertrouwen in de koning hoog is: bijna driekwart van de Nederlanders zegt zeer veel (27 procent) of tamelijk veel (46 procent) vertrouwen in Willem-Alexander te hebben. Opnieuw zijn VVD en CDA-aanhangers het meest enthousiast: 95 procent. De aanhang van PVV en Forum voor Democratie heeft aanzienlijk minder vertrouwen, respectievelijk 49 en 65 procent.

"PVV en Forum voor Democratie zijn partijen die vaak tegen de gevestigde orde zijn", verklaart koningshuisverslaggever Kysia Hekster de cijfers. "Zij zien de koning als onderdeel van dat establishment en zijn dus veel kritischer over de monarchie."

Ook jongeren tussen de 18 en 34 zijn opnieuw aanzienlijk kritischer over de monarchie dan ouderen. Van de jongeren geeft 57 procent aan de monarchie te steunen. Eerder bleek al dat het draagvlak in tien jaar tijd zakte van 70 procent naar iets meer dan de helft. Onder de groep 55-plussers is bijna 80 procent voor instandhouding van de monarchie.

Kunst

Ipsos zocht ook uit hoe Nederlanders kijken naar de verkoop van kunst door de Oranjes. Begin dit jaar verkocht prinses Christina in New York een tekening van Rubens uit haar privécollectie. Daar ontstond rumoer over. Museumdirecteuren vonden dat de tekening niet geveild moest worden maar in Nederland moest blijven, omdat het om cultureel erfgoed zou gaan.

Bijna de helft van de ondervraagden vindt dat de kunst die de Oranjes in bezit hebben voor Nederland behouden moet blijven. Iets meer dan een derde, 37 procent, vindt dat het gaat om privébezit en dat de Oranjes ermee kunnen doen wat ze willen.

Sinds het aantreden van Willem-Alexander is de waardering die Nederlanders hebben voor de koning en de koningin gegroeid. Veel mensen noemen hem menselijk, betrokken en meelevend. De rapportcijfers voor het koningspaar zijn opnieuw hoog: Willem-Alexander krijgt een 7,6, Máxima een 8.