"Ik doe mee. Natuurlijk komt er bij mij ook een metertje. Mooi systeem. Het milieu moet verbeterd worden", zegt Douwe Buwalda, een omwonende van de hoogovens van Tata Steel bij Wijk aan Zee. Hij wijst naar de staalfabriek. "Dat daar heeft al voor vele roetregens en andere vervuiling gezorgd."
Gisteren is in de regio IJmond het project Hollandse Luchten gestart. Samen met experts brengen inwoners de luchtkwaliteit in kaart, met behulp van tientallen sensoren, die straks in vele achtertuinen staan. "We willen mensen de technologie zelf in handen geven om zelf data te verzamelen en beter grip te krijgen op hun eigen leefomgeving", zegt Judith Veenkamp van Hollandse Luchten.
Grootste uitstoter
De kwaliteit van de lucht is zeker in die regio een urgente kwestie, vanwege de nabijgelegen Tata-fabriek, een van de grootste vervuilers van Nederland. "We zijn de grootste CO2-uitstoter van Nederland", erkent Hans van den Berg, directeur van Tata in IJmuiden. "Ondanks dat we per ton staal tot de schoonste op de wereld behoren. Daarnaast veroorzaken we hinder, daar maken mensen zich natuurlijk zorgen over."
De fabriek veroorzaakt onder meer grafietregens in de omgeving. De deeltjes liggen op auto's en huizen, maar komen ook binnen. Daarnaast klagen bewoners al jaren over milieuvervuiling en gezondheidsklachten.
De luchtvervuiling wordt al gemeten door overheidsinstanties. De sensoren zijn een aanvulling daarop. "Vroeger moest je heel lang wachten op meetresultaten, of was je afhankelijk van overheidsinstanties zoals het RIVM", zegt Adnan Tekin, gedeputeerde in Noord-Holland. "Nu kan dat dus vele malen sneller. Dat is een groot voordeel voor bewoners en overheid."
'Kleine revolutie'
In Vlaanderen hebben ze een tijd lang eenzelfde soort systeem gehad. Tienduizenden Vlamingen hadden een metertje in de achtertuin. Daar konden ze de hoeveelheid stikstofdioxide tot op straatniveau meten. "Dit was een kleine revolutie", zegt hoogleraar Filip Meysman. "Dit is het gas dat de meeste invloed heeft op de gezondheid."
Door het systeem is duidelijk geworden dat in één op drie Vlaamse gemeenten de Europese normen voor stikstofdioxide worden overschreden. Maar er zijn ook meevallers, benadrukt Meysman. "De buik van Vlaanderen kleurt groen. Dat is beter dan de meeste Vlamingen verwachtten." Met deze gegevens in de hand, kan het debat over luchtvervuiling beter gevoerd worden, is de gedachte.
Vuist richting overheid
Over een half jaar moeten de meters in de IJmond-regio de eerste resultaten gaan leveren. Tata-directeur Van den Berg moedigt de komst van de meters aan, zegt hij. "De feiten zijn de feiten. Ik ben erg geïnteresseerd in wat eruit gaat komen. Daar zullen we op moeten gaan acteren."
In Wijk aan Zee heeft bewoner Buwalda nog twijfels of het systeem echt iets kan bewerkstelligen. "Met de gegevens kunnen we straks een vuist maken richting de overheid. Maar Tata Steel heeft jarenlang gewoon de normen overschreden. Ik vraag me sterk af wat het uiteindelijk allemaal oplevert."
