Weer meer medicijnen niet leverbaar
Het aantal keren dat een medicijn tijdelijk of definitief niet leverbaar is, steeg vorig jaar verder naar 769 gevallen. In 128 daarvan werd een medicijn definitief uit de handel genomen. In de overige gevallen ging het om tijdelijke, maar soms langdurige tekorten. Dat blijkt uit het jaarlijks overzicht over de geneesmiddelentekorten dat de apothekersorganisatie KNMP vandaag publiceert.
In 2017 was er 732 keer sprake van een medicijntekort. In 2016 deed het probleem zich 710 keer voor. De stijgende trend is al jaren zichtbaar.
De KNMP zegt dat de lage medicijnprijzen in Nederland het ontstaan van de tekorten in de hand werken. Nederland zou daardoor als markt aan belang verliezen en staat als het ware achteraan in de rij als er schaarste of echte tekorten aan geneesmiddelen ontstaan.
Die lage prijzen zijn volgens de apothekersorganisatie het gevolg van prijsdrukkende maatregelen die de overheid neemt. Ook het preferentiebeleid van de zorgverzekeraars draagt er volgens de KNMP aan bij. Dat beleid komt erop neer dat zorgverzekeraars voor een reeks veelgebruikte patentloze geneesmiddelen meestal jaarlijks tenders uitschrijven, waarbij het bedrijf dat (bijna) het laagste bod doet een bepaald middel aan die zorgverzekeraar mag leveren. Verzekerden krijgen dan alleen dat middel, dat vaak het goedkoopst is, vergoed.
Zorgverzekeraars Nederland zegt in een reactie dat het preferentiebeleid niet de hoofdoorzaak is van het medicijnentekort. "Dat hebben alle betrokken partijen, dus ook de KNMP, onderschreven."
ZN zegt verder dat ook is afgesproken om in de publiciteit het preferentiebeleid niet meer de schuld te geven van de medicijntekorten. "In veruit de meeste gevallen gaat het om tekorten aan middelen die helemaal niet preferent zijn. Ook alle voorbeelden die de NOS noemt zijn helemaal geen preferente middelen", aldus Zorgverzekeraars Nederland.
Een woordvoerder van minister Bruins noemt de reactie van ZN in overeenstemming met de feiten. Hij wijst ook op het voorstel van minister Bruins om van elk medicijn voorraden van drie tot vier maanden aan te leggen. Daarmee zou zo'n zestig procent van de medicijntekorten voorkomen kunnen worden.
Hoe het kan dat een medicijn soms op is, leggen we uit in deze video:
Het gaat bij de tekorten om zeer verschillende middelen. In 2018 kreeg het langdurige tekort aan de in Nederland meest gebruikte anticonceptiepil de meeste aandacht. Dat was het gevolg van productieproblemen bij een grote fabrikant. Maar voor de pil bestaan voor veruit de meeste patiënten bruikbare alternatieven.
Dat ligt heel anders voor gebruikers van vloeistof voor fludarabine-injecties, een kankermedicijn waaraan door productieproblemen en andere onbekende oorzaken nog steeds tekorten bestaan. De injectievloeistof is een belangrijk geneesmiddel en is niet leverbaar. Het middel kan eigenlijk niet vervangen worden door een ander middel. Door het te importeren uit andere landen wordt geprobeerd om het probleem zo klein mogelijk te houden.
Ook parkinson-patiënten die Levodopa slikken hebben een fors probleem. Die kunnen wel overstappen op een ander medicijn met een andere werkzame stof, maar de kans is groot dat zo'n omzetting hun dagelijks functioneren negatief beïnvloedt. Ook bij dit middel zijn de tekorten het gevolg van productieproblemen bij de fabrikant.
Verder is het volgens de KNMP opvallend dat er ook tekorten bestaan aan een aantal categorieën medicijnen. Bij anti-epileptica hebben zich in 2018 negentien keer tekorten voorgedaan. De instelling van epilepsiepatiënten op de juiste medicatie en de juiste dosering van het gekozen middel is een proces dat heel nauw luistert.
Bij oogmedicijnen trad vorig jaar meer dan vijftig keer een tekort op. Ook allerlei antibiotica waren vaak niet leverbaar. Dat was ruim veertig keer het geval. Antibiotica zijn onmisbaar om infecties te genezen. Daarbij is het heel belangrijk dat het juiste antibioticum wordt voorgeschreven, bij voorkeur smalspectrum antibiotica die heel gericht tegen bepaalde bacteriën werken.
Als die niet leverbaar zijn, zoals in 2018 soms het geval was, dan moeten artsen breedspectrum antibiotica inzetten die ongerichter werken en ook allerlei bacteriën doden die we nodig hebben. Bovendien ontstaat er door het gebruik van breedspectrum antibiotica vaker antibioticaresistentie.