De lynchpartij die nooit de geschiedenisboeken haalde

• Miral de Bruijne

  Bureau Washington

Het was een van de grootste slachtingen in de geschiedenis van de Verenigde Staten, maar de meeste Amerikanen hebben er nog nooit van gehoord: het bloedbad van Tulsa in de staat Oklahoma. Na bijna honderd jaar heeft de burgemeester van Tulsa het moordonderzoek heropend.

De gemeente gaat op zoek naar de massagraven van honderden zwarte Amerikanen die in 1921 op één avond door witte bendes om het leven werden gebracht.

Massagraven

Het bloedbad van Tulsa was decennialang een verborgen geschiedenis. De witte gemeenschap probeerde de moordpartij uit te vlakken alsof het nooit was gebeurd. Door een artikel in de Washington Post kwam het bloedbad weer onder de aandacht. De jonge Republikeinse burgemeester George Bynum maakte na het artikel bekend dat de gemeente op zoek gaat naar de massagraven.

De burgemeester zegt dat hij het onderzoek aanpakt als elk ander moordonderzoek. "Of het nou gaat om een moord uit 2018 of een moord uit 1921, de stad heeft de verantwoordelijkheid om erachter te komen wat er is gebeurd."

De muren van het buurthuis van de zwarte wijk Greenwood in Tulsa zijn versierd met kleurrijke letters. Deze letters vormen de bijnaam van de zwarte wijk in de jaren twintig: Black Wall Street: begin twintigste eeuw ontwikkelde zich hier een van de rijkste zwarte gemeenschappen in Amerika.

Op de muur is het de letter 'K' die de droevigste dag uit hun geschiedenis laat zien. Het zijn de rokende gebouwen die zijn vernield tijdens de Tulsa Race Massacre, in de nacht van 31 mei op 1 juni.

Auteur en historicus Hannibal Johnson schreef verschillende boeken en artikelen over het drama. "Een zwarte jongeman stapte op 30 mei in een lift bij een jong blank meisje. Door een gil van het meisje gingen er geruchten dat de jongeman haar had verkracht. De volgende dag werd erover geschreven in de plaatselijke krant. Een bende van witte mannen besloot daarop dat de jongen moest worden gelyncht", vertelt Johnson.

Kleine vonk

Als de zwarte gemeenschap van Greenwood daar achter komt, komen ze in actie. Ze verzetten tegen de witte bendes, maar als het uit de hand loopt, vallen de blanken de welgestelde wijk binnen. Huizen worden platgebrand en iedereen die in de weg staat, wordt gedood.

Volgens ooggetuigen worden er zelfs brandbommen uit privévliegtuigen gegooid. De volgende ochtend is er niets meer over van Black Wall Street. "De rellen zelf duurden 15 uur. Ze werden aangewakkerd door een kleine vonk. Er was veel racisme in de maatschappij. Witte mensen konden er niet bij dat zwarte mensen in de luxe van piano's en bontjassen leefden", zegt Johnson.

Het was dan ook het Amerika van de strikte rassenscheiding. Dwars door de stad liep een treinspoor, dat de kleurengrens vormde in Tulsa. Aan de ene kant lag Greenwood met alle zwarte inwoners, aan de andere kant woonden alle witte mensen.

Dit was een periode van witte terreur tegen de zwarte bevolking. Land en bezittingen werden massaal afgenomen. Duizenden zwarte Amerikanen werden gelyncht. Ook Greenwood zou niet aan het geweld ontkomen.

In de meeste Amerikaanse schoolboeken staat het verhaal van Black Wall Street niet beschreven. "Wij leerden op school meer over de Klu Klux Klan dan over de lynchpartij in onze eigen stad", vertelt Kavin Ross. Zijn overgrootvader was destijds ondernemer in de welvarende wijk.

Toen de bendes de wijk binnentrokken en alles vernielden werd ook zijn zaak vernietigd. Toen hem een vergoeding voor zijn zaak werd geweigerd, verliet hij Oklahoma. "In 1962 is hij nog een keer teruggekeerd, maar met tranen in zijn ogen kon hij niet geloven dat zijn vrienden en familie er niet meer waren. Veel van hen waren gestorven tijdens de rellen. Hij is toen vertrokken en kort daarna overleden."

Lang voordat de burgemeester er zijn taak van maakte om de massagraven te vinden, was Ross al zijn eigen zoektocht gestart. Hij is een lokale journalist en stuitte jaren terug per ongeluk op informatie over de massagraven. Op de Oaklawn Cemetery wijst hij de plek aan waar volgens hem een massagraf moet liggen.

"Een jongetje van nog geen zes jaar liep hier na het bloedbad langs. Hij zag mannen graven en overal stonden grote kisten", vertelt Ross. "Er was geen grote lege ruimte waar iedereen kon worden begraven, dus ik denk dat er meerdere plekken binnen en net buiten de stad zijn."

Ross is burgemeester Bynum dankbaar dat hij op zoek gaat naar de graven. Volgens hem is het positief voor de hele gemeenschap. Omdat er op deze manier gerechtigheid komt voor de voorouders die hebben geleden.

Ross vindt net als auteur Johnson dat de nieuwe generatie moet leren van de fouten die er in het verleden zijn gemaakt. "Het zijn pagina's die uit onze geschiedenisboeken zijn getrokken. Mijn droom is dat die bladzijden weer terug worden gelijmd", aldus Ross.