Wat valt er te verdienen in 2019?

Wat levert dit jaar geld op? En wat gaat geld kosten? Waar staat de economie, waar liggen kansen en waar schuilen risico's? Aan de hand van vijf B's - beurs, bakstenen, bitcoin, benzine en beloning - kijken we naar onze portemonnee in 2019.

Beurs

Ook als je niet zelf belegt, zijn beurskoersen belangrijk. Veel mensen beleggen via een pensioenfonds, bank of verzekeraar voor een lijfrente of pensioenvoorziening, of hebben een beleggingshypotheek. De pensioenfondsen beleggen de pensioenpot van 1340 miljard euro voor grofweg twee derde in aandelen, obligaties en vastgoedbeleggingen. De pensioenuitkering en de indexatie ervan zijn mede afhankelijk van wat beurskoersen doen. Best belangrijk, dus.

Voor de beurs is de vraag: zet de trend van de laatste maanden door? De AEX eindigde in december 10 procent lager dan in januari en ook op Wall Street waren de verliezen aan het einde van het jaar fors. En dat na twee jaar van flinke groei:

Aan het begin van 2018 zaten de koersen nog in de lift. Maar er slopen twijfels in de markt. Economische groei wakkert inflatie aan en dus ook de rente en die is daardoor een soort vijand van beurzen. Verder is de VS wat de internationale handel betreft op oorlogspad, dreigt de brexit in chaos te eindigen en baren de begrotingsperikelen van euroland Italië zorgen. De economie is weliswaar nog in goede doen, maar neemt door alles gas terug.

De eerste handelsdag van 2019 was alvast negatief, hoe willekeurig een datum ook is. Trump en brexit blijven gezichtsbepalend. En onrust maakt investeerders voorzichtig. Beleggers hebben een hoop vertrouwen verloren. Een peiling van ING laat zien dat maar een derde van hen verwacht dat de beurs dit jaar stijgt.

Sparen is nog steeds geen alternatief, want daar valt geen droog brood mee te verdienen. Integendeel, de rente zit muurvast net boven de nul procent en zal dit jaar niet of nauwelijks stijgen. De inflatie schommelt rond de 1,5 procent. Dus het rustend spaargeld roest gewoon weg.

Bitcoin

Geld verdienen met bitcoins of andere crypto's? Het geloof in dat verdienmodel heeft zware averij opgelopen. In 2017 leek het nog veelbelovend, de koers van de bitcoin ging voortdurend door het plafond. Meer dan een half miljoen Nederlanders belegden in crypto's, berekenden de Autoriteit Financiële Markten en onderzoeksbureau Kantar TNS.

Maar eind 2017, begin 2018 kwam de grote ontluistering. De bitcoin crashte en sleepte in de tocht omlaag alle andere cryptomunten mee. Op het hoogtepunt op 16 december 2017 was een bitcoin 19.200 dollar waard, exact een jaar later nog maar 3200 dollar. De beurswaarde, de totale waarde van verhandelbare bitcoins, verdampte van 325 miljard dollar naar 55 miljard, een daling van 83 procent.

Volgens een onderzoek uit september van Kantar TNS gooiden 100.000 bitcoinbeleggers in 2018 het bijltje erbij neer. Er zijn er in Nederland nog zo'n 450.000.

Aan de crypto valt dus niet veel te verdienen, zo lijkt het. "De echte waarde van de bitcoin hangt af van waar het in de toekomst gebruikt wordt en is ergens tussen de nul en een paar miljoen dollar", zegt bitcoin-expert en ING-econoom Teunis Brosens.

Bakstenen

De woningmarkt kleurt op veel plaatsen donkerrood. Overspannen. Vooral in de Randstad is het vinden van een betaalbaar huis moeilijk geworden. De prijsstijgingen in de grote steden komen flink uit boven het gemiddelde: 11 tot 16 procent. Er wordt weliswaar flink gebouwd, maar bij lange na niet genoeg om de vraag bij te benen.

De markt is een verkopersmarkt geworden. Prijzen gaan over de kop, er wordt vaak boven de vraagprijs geboden én betaald. De kopers hebben weinig keus. In de Randstad haalt een koophuis soms makelaarssite funda.nl niet eens, omdat het dan al verkocht is.

Een huis werd volgens makelaarsvereniging NVM in het derde kwartaal gemiddeld binnen 40 dagen verkocht, een jaar eerder was dat nog 55 dagen. De keus wordt ook steeds kleiner: de 'krapte-indicator' staat op minder dan vier huizen waaruit een consument kan kiezen. In 2013, op het dieptepunt van de huizencrisis, waren dat nog 22 huizen.

Er staan 30 procent minder huizen te koop, en er is 11 procent minder verkocht. De situatie die nu ontstaat is er een van weinig aanbod, maar vooral een te duur aanbod. Kopers zijn niet langer bereid om zoveel geld neer te tellen en haken af. Dat kan neerwaartse druk zetten op de huizenprijs, als het tegen elkaar opbieden minder wordt.

De gemiddelde prijsstijging van een huis wordt dit jaar geremd tot 6 procent, verwacht woningmarkteconoom Nic Vrieselaar van de Rabobank. De stijging is nu nog 9 procent. De schaarste aan huizen blijft de prijs wel opdrijven: een huis kost straks gemiddeld meer dan 300.000 euro.

Of 2019 een jaar wordt om met bakstenen geld te verdienen? Voor de verkopers wel, kopers moeten nog steeds veel geld op tafel leggen. Of wachten.

Benzine

Niet alleen de beurzen daalden in de laatste maanden, ook de olieprijs ging hard omlaag. Begin oktober was de prijs van een vat ruwe Brent opgelopen naar 86 dollar, nu kost de olie nog maar 55 dollar, een daling van 36 procent, meer dan een derde.

Dat merk je ook aan de pomp: benzine en diesel zijn sinds begin oktober 12 procent goedkoper geworden. Benzine kost 20 eurocent per liter minder. Op een volle tank scheelt dat al gauw 8 à 10 euro en dat maakt dat we op jaarbasis gemiddeld 250 euro goedkoper uit zijn - als de prijs zo blijft.

De lagere olieprijs is een gevolg van de afremmende economische groei. Daardoor is er minder vraag aan de ene kant, maar tegelijk is er te veel productie aan de andere kant. Vraag en aanbod lopen dus uit elkaar.

Vooral de Amerikaanse schalie-olieboeren pompen extra olie op. De VS is zelfs uitgegroeid tot de grootste olieproducent ter wereld met meer dan 11,6 miljoen vaten per dag. Rusland en Saudi-Arabië volgen met respectievelijk 11,3 en 10,7 miljoen vaten. De drie zijn goed voor een derde van de hele wereldolieproductie.

Het oliekartel OPEC wil de olieproductie terugschroeven om de prijs te stutten, tegen het zere been van de VS. President Trump klaagt al maanden over de hoge prijs. Dure olie en benzine is niet fijn voor de Amerikaanse automobilist en kiezer. Trump riep de OPEC op om met de handen van de oliekraan te blijven, maar de OPEC besloot met de steun van Rusland om vanaf 1 januari 1,2 miljoen vaten minder op te pompen.

Die beperking in het aanbod haalt vooralsnog weinig uit. Brentolie kostte rond het OPEC-besluit 60 dollar, maar zakte weg naar 50 dollar. En met de lagere olieprijs zakken ook de brandstofprijzen. "De reden dat de benzineprijs daalt is omdat ik gebeld heb met een paar OPEC-mensen", beweerde Trump woensdag nog. "Ik zei ze dat ze van die verdomde olie en gaskraan moeten afblijven en de olie moeten laten stromen."

Beloning

Het loonstrookje voor 2019 ziet er goed uit, zeggen de loonstrookjesverwerkers ADP en Raet. De meeste werkenden gaan er tientjes op vooruit, tot wel 50 of ruim 60 euro per maand. Al gaat een groot deel van dat geld er bij veel huishoudens bijna net zo hard weer uit aan de gestegen lasten.

Loonstijgingen bleven lange tijd achter, maar mede door de verontwaardiging daarover zijn de lonen vorig jaar vlotgetrokken. In 2018 bedroeg de gemiddelde contractloonstijging in ruim 2000 cao's 2,33 procent, zegt werkgeversorganisatie AWVN. Onder die cao's vallen 2,4 miljoen mensen. De gemiddelde stijging in de jaren daarvoor was 1,5 procent.

Huishoudens varen er dus wel bij, maar ook de overheid. Die verdient aanzienlijk meer geld aan al die mensen en bedrijven die aan het werk zijn, via minder WW-uitkeringen en meer belastinginkomsten.

Voor 2019 zit er nog meer in het vat. De loonstijging voor afgesloten cao's staat al op gemiddeld 2,6 procent. Meer mensen met een betaalde baan, met hoger loon en lagere belastingen is goed voor het huishoudboekje en de koopkracht en dus voor de economie. Met de hogere btw en de duurdere zorgpremie en energierekening wordt het wellicht hier en daar nog wel puzzelen.