'Een gat van 150 meter tussen twee brugdelen, het leek niet echt'
Welke herinneringen hebben onze correspondenten aan 2018? Deze week blikken zes correspondenten terug in een reeks persoonlijke verhalen. Vandaag correspondent Mustafa Marghadi. Het was voor hem een 'krankzinnig jaar'.
"Even een paar keer diep ademhalen. Je bent er bijna. Nog één kruisgesprek te gaan." Achter mij werpen grote schijnwerpers een licht op de rivierbedding van de Polcevera in Genua, zodat reddingswerkers in de avond en nacht kunnen doorzoeken naar slachtoffers van de instorting van de Morandibrug.
Cameraman Eric draait over enkele seconden het lampje aan om me zichtbaar te maken voor de kijkers. Nieuwsuur wacht.
Toen ik begon te reflecteren op mijn eerste volle jaar in Italië, moest ik direct aan deze foto denken. Genomen op een van die momenten die de kijkers, luisteraars en lezers vaak missen. Op het hoogste punt van een achtbaan, waar je heel even stilstaat. Die korte momenten zijn zeldzaam op dagen als die in Genua. En eigenlijk waren ze dat in dit hele, chaotische, haast krankzinnige jaar in Italië.
Het jaar begon min of meer in afwachting. Er kwamen verkiezingen aan op 4 maart en daarop bereidde ik me voor. Verhalen maken over de belangrijkste thema's: migratie, economie, migratie en economie. Ja, het is een superafwisselende baan, het correspondentschap in Italië.
Dat Italië een ruk naar rechts zou maken, stond nagenoeg vast. En de verwachting was dat de oude vos Berlusconi het rechtse heft in handen zou nemen. Maar de verkiezingen bleken niet alleen een afrekening met de oude linkse regering, ze leidden tot de ineenstorting van een heel politiek systeem zoals Italië dat sinds de jaren 90 kende. En dus ook het einde van het tijdperk Berlusconi.
Dat ontdek je trouwens pas in de vroege ochtend na de verkiezingen. Als correspondent wakker worden op zo'n dag is alsof je wakker wordt gemaakt in een al rijdende achtbaan, zonder dat je weet hoe je daar in hemelsnaam terecht bent gekomen. Je wrijft je in de ogen, kijkt om je heen, luistert en checkt op je telefoon of het echt klopt. Die zit de rest van de dag permanent in je hand, tegen je oor of als camera voor je neus om de uitslag te duiden die in eerste instantie vooral chaotisch lijkt. Het is vasthouden, kalm blijven en erop vertrouwen dat je het overleeft.
Veel scheidslijnen
De ouderwetse centrumpartijen waren gedecimeerd. De enige vormbare coalitie was er daarom een tussen de populisten van de Lega en de populisten van de Vijfsterrenbeweging. En hoewel allebei populistische partijen, niet direct de meest logische partners. Maar omdat het een 88 dagen durende chaos van een formatie was, had ik goddank wel even de tijd om dat uit te leggen.
Hoewel de verkiezingen de traditionele tweedeling van Italië tussen noord en zuid hebben blootgelegd, heb ik gezien dat er veel meer scheidslijnen in het land te vinden zijn. Ik heb tijdens dit correspondentschap een missie om in elk van de twintig regio's te werken, en sinds eind augustus ben ik over de helft.
Wat ik heb gezien, is dat elk probleem in elke regio weer zijn eigen uitwerking heeft. Migratie bijvoorbeeld, met criminaliteit, prostitutie en uitbuiting op Sicilië tot gevolg. Racisme in De Marken. En een bijna fysieke draaimolen bij de ophoping van migranten op de grens van Ligurië en Frankrijk.
Of neem klimaatverandering. In Toscane was het te droog, waardoor de truffelgroei beperkt bleef. In Venetië te nat, waardoor de obers hun werk met kaplaarzen moesten doen. In de Abruzzen viel te weinig regen waardoor de zuidelijkste gletsjer van Europa dreigt te verdwijnen. En in Piëmont en Ligurië viel veel te veel, waardoor havens, wegen, huizen en bruggen vernield werden.
Het zijn de pieken, dalen en bochten van de achtbaan waar je in zit.
Het was trouwens ook noodweer in Genua op het moment dat die brug instortte. Het is nog steeds niet helemaal duidelijk of het onweer, de zware windstoten en regenbuien iets te maken hadden met de ramp. Wel is duidelijk dat het niet het enige probleem was, maar dat er al iets mis was met de brug. Hoe dan ook was het een surrealistisch moment toen ik op 14 augustus de beelden van een ingestorte brug voorbij zag komen op de nieuwszender RAI TG 24.
Het duurde even voor ik de grootte van de ramp helemaal besefte. Ik zag een gat van een meter of 150 tussen twee brugdelen met Ligurische heuvels op de mistige achtergrond. Het leek niet echt. Maar dat werd het langzaam wel toen ik me realiseerde dat ik daar nog geen maand eerder overheen had gereden. En hoe druk het toen was op die brug. En hoeveel auto's en vrachtwagens er dus in de rivierbedding konden liggen. En hoeveel mensen in... holy shit. Vanaf het moment dat ik de telefoon pakte om Hilversum te bellen, wist ik dat er geen seconde rust meer zou zijn.
Toen de nieuwe regering werd aangesteld, wisten we het eigenlijk ook wel: dit wordt een onstuimige rit. Zo'n regering noemt zich niet voor 'jan doedel' de regering voor verandering. Een regering die zich niet gebonden voelt aan de politieke status quo in Italië of in zijn houding naar de EU. En dat merkten we in de zomer direct.
Europa in de kramp
Plotseling weigerde minister Salvini van Binnenlandse Zaken om schepen van hulporganisaties toe te laten in Italiaanse havens. EU-landen moesten op stel en sprong voor elk tegengehouden schip een oplossing verzinnen omdat de levens en gezondheid van mensen op het spel stonden. Spontaan ontstonden er protestacties van burgemeesters en linkse organisaties.
En voor mij gold dat ik het ene moment in Rome aan het ontbijten was met een spremuta en een cornetto, maar dat ik een paar uur later tussen demonstranten in Palermo stond die eisten dat migranten op hulpschip Aquarius in hun stad zouden aanmeren. Dit soort acties had Salvini in de verkiezingscampagne allang aangekondigd, maar Europa schoot in een kramp toen hij het ook echt uitvoerde.
Dat is het grappige aan een achtbaan. Je weet wat er gaat komen en toch raakt iedereen volledig in paniek bij de eerste afdaling. En gilt iedereen nog harder bij de eerste kurkentrekker. Alsof er iemand was die verwachtte dat Italië een begroting zou inleveren naar de richtlijnen van de Europese Commissie.
Iedereen wist van de Italiaanse plannen om meer geld uit te geven, maar na de eerste begroting dit najaar was het ineens paniek op de markten en spoedoverleg in Brussel. Maar goed: het geeft je als correspondent een excuus om beursstad Milaan te bezoeken en Lombardije op je lijstje af te strepen. Check.
Brandweercommandant
En zo waren die eerste twee dagen in Genua een microversie van mijn hele jaar in Italië. Nadat ik heb opgehangen met Hilversum, pak ik mijn spullen en race ik naar het vliegveld, terwijl ik zowel een radiogesprek voor als na de taxirit doe. Ik open zoveel mogelijk vensters met nieuwsartikelen op mijn telefoon, zodat ik die zonder internet in het vliegtuig kan lezen.
Bij het dalen richting het vliegveld van Genua glijdt het vliegtuig langs dat surreële beeld van een gigantische brug die geen brug meer is. Bij aankomst op de rampplek zet ik mijn telefoon op een statief, open de app waarmee ik live verbinding maak met de studio in Hilversum en tien minuten later vertel ik in het NOS Acht Uur Journaal wat ik weet.
Door naar het nieuwsblok in Nieuwsuur. Om tien over elf in Met Het Oog Op Morgen. Daarna gauw inchecken in het hotel en naar bed. Want de volgende ochtend om 07.00 uur eerst tv, direct gevolgd door het NOS Radio 1 Journaal. Om 08.00 uur idem dito. Even met de brandweercommandant praten voor de laatste informatie. Dan live op Facebook. Dan een reportage plannen voor het NOS Acht Uur Journaal. Om 13.00 uur tv en radio. Brandweercommandant zoeken terwijl je de cameraman op pad stuurt. Als hij terug is monteren. Om 18.00 uur live voor tv. Dan om 20.00 uur weer. En om 21.55 uur draait Eric het cameralichtje aan. Nieuwsuur wacht.
Nog een update
Het zijn die korte momenten zoals op de foto, dat je even kunt reflecteren. Dat je het overzicht zoekt. Waar ben ik ook alweer? Wat heb ik al verteld? Wat moet men nog weten? Waar valt dit moment te plaatsen in het grotere geheel? En vanuit persoonlijk opzicht het belangrijkste: dat je je rust pakt. "Even een paar keer diep ademhalen. Je bent er bijna. Nog één kruisgesprek te gaan."
Eric draait het lichtje uit. "Dat was het toch?", vraagt hij terwijl hij de camera van het statief klikt. "Ik denk het wel", antwoord ik. Net als ik hem mijn microfoon overhandig gaat de telefoon. "Kun je ons nog een update geven in Met Het Oog Op Morgen?" Want dat is het verschil tussen een achtbaan en het nieuws uit het huidige Italië: een rit in de achtbaan houdt op een gegeven moment op.