EU helpt migranten als Hussam te integreren in Marokko

• Willemijn de Koning

  correspondent Marokko

Marokko probeert zijn migranten - vooral op verzoek van Europa - binnen de landsgrenzen te houden. Met financiering van de Europese Unie helpt Marokko ze te integreren met een eigen onderneming.

In het restaurant van Hussam Hussein Saleh is de lunch in volle gang. Een Marokkaanse vrouw bakt lekkernijen en een andere vrouw bereidt couscous voor in de keuken. Een jongen brengt het eten naar een van de tien houten tafeltjes.

"Eerst bood ik Jemenitische en Marokkaanse maaltijden aan, maar de Jemenitische waren niet zo populair," zegt de uit Jemen afkomstige Hussam. "Nu serveren we alleen donderdag Jemenitisch eten."

Toen Hussam een vluchtelingenstatus aanvroeg bij de VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR, bood die organisatie aan hem te helpen met studie, werk of een eigen onderneming. "Eerst wilde ik een kleine bakkerij beginnen maar UNHCR adviseerde me iets groters om genoeg inkomsten te hebben."

Hussam begon een restaurant. De keukenapparatuur kocht hij met zijn eigen geld, maar de eerste vijf maanden huur betaalt UNHCR. Elke week heeft de begeleider van Hussam bij UNHCR contact met hem om te vragen hoe het gaat.

"We kijken met de vluchteling naar de financiële situatie, wat hij of zij kan en wil. Eventueel doen we marktonderzoek en kijken waar de benodigdheden te koop zijn," legt Adelie Breil van UNHCR uit. "Na de opstartfase checken we vier keer per jaar of het goed gaat, of dat we moeten helpen."

UNHCR heeft sinds 2007 zo'n 660 projecten van migranten begeleid op deze manier. Ook zijn zo'n honderd mensen geholpen aan een baan, stage of opleiding.

Waardigheid

"Ze moeten hier een nieuw leven opbouwen, maar het is lastig om hier werk te vinden want er is veel werkeloosheid," vult Marieme Diakhate van UNHCR aan. "Ook kunnen ze niet werken zonder verblijfsvergunning en is hun diploma hier vaak niet geldig."

Sinds 2014 is het toegestaan om een eigen zaak te beginnen als iemand een asielaanvraag heeft ingediend, maar nog geen verblijfsvergunning heeft. "Daarom focussen we ons op ondernemerschap", zegt Diakhate.

Vluchtelingen beginnen vooral kleine esthetische winkeltjes, zaken waarin ze producten uit hun eigen land verkopen of restaurants. "Het geeft ze waardigheid. Met een eigen project laten ze zien dat ze de Marokkaanse samenleving niet tot last zijn, maar er juist iets aan toevoegen," zegt Diakhate.

Drie keer zoveel asielaanvragen

Sinds oktober neemt de Marokkaanse overheid deel aan het project. De Europese Unie financiert het vanaf dit jaar tot begin 2020 voor 75 procent, oftewel 625.000 euro. In het zogeheten kader van 'integratie van migranten in Marokko'. Het land wordt van een doorgangsland naar Europa steeds meer een land waar migranten willen en kunnen blijven. Deze omslag is vooral te zien na 2014, toen de koning aankondigde het aanvragen van een verblijfsvergunning en het integratieproces makkelijker te maken.

"Zo kregen Marokkanen eerst voorrang op een vluchteling bij een baan, nu niet meer," zegt Breil van de UNHCR. Deze omslag zorgde voor drie keer zoveel asielaanvragen van vluchtelingen in het land. "En zestig procent daarvan werkt al," zegt Breil trots. Maar willen ze uiteindelijk niet gewoon allemaal naar Europa?

'Ik blijf in Marokko'

"Syrische en Jemenitische vluchtelingen willen echt naar Marokko, omdat ze hier vrede vinden en het land openstaat voor migranten," aldus Diakhate. "Sommigen uit Afrika willen wel naar Europa, maar die gaan toch wel. Ook als ze een succesvol project hebben."

Hussam zit goed in Marokko. "In het begin was het wel lastig want ik was alleen, maar als de mensen hier je eenmaal kennen, zijn ze erg aardig. Ze willen graag iets leren over mijn cultuur. Dus ik blijf."