Een groeiend aantal gemeenten is niet van plan mee te doen aan het wietexperiment van het kabinet. Ze vinden de plannen te beperkt van opzet en vrezen dat de straathandel toeneemt. Ook coffeeshops zien de proef met legale hennepteelt niet zitten.
De ministers Ferd Grapperhaus (Justitie) en Bruno Bruins (Zorg) maakten vorige week de voorwaarden van het experiment bekend. De proef gaat vier jaar duren. Daarna krijgen coffeeshops een half jaar om terug te keren naar de illegale achterdeur. Tijdens de proef mogen deelnemende coffeeshops alleen nog door de overheid gecontroleerde wiet en hasj aanbieden. En deelnemende coffeeshops in grensgemeenten mogen bovendien niet meer aan buitenlandse toeristen verkopen.
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) maakt zich zorgen of er onder deze voorwaarden genoeg gemeenten te vinden zijn die willen meedoen aan het experiment. "Er was steun voor een experiment", zegt burgemeester van Tilburg Theo Weterings namens de VNG. "Maar nu we alle voorwaarden zien, zijn er meer gemeenten die zich achter de oren gaan krabben. Het is de vraag of we tien gemeenten gaan halen."
Voor alle gemeenten die meedoen aan het experiment moeten straks dezelfde regels gelden. Weterings vindt dat er te weinig lokaal beleid mogelijk is. "We moeten in grensgemeenten buitenlanders gaan tegenhouden aan de deur van de coffeeshop. Dat leidt ertoe dat er weer vormen van illegale handel ontstaan, met alle problemen van dien."
De gemeenten willen bovendien dat het experiment doorgaat als het een succes blijkt te zijn, en niet dat het na vier jaar automatisch stopt. "Dat is immoreel", zegt burgemeester Paul Depla van Breda. "Op deze manier kun je van coffeeshops niet vragen om mee te doen. Want je stuurt ze dan na vier jaar terug naar hun criminele leveranciers."
Burgemeester Theo Weterings van Tilburg is het hiermee eens. "Je kan het ondernemers niet kwalijk nemen dat ze zeggen: op deze manier hebben wij er geen zin in."
Volgens de burgemeesters hebben de ministers onvoldoende naar hun kritiek geluisterd. Een adviescommissie had het kabinet eerder dit jaar juist aangeraden een groter experiment uit te voeren, met lokale verschillen, en om met het experiment door te gaan als het een succes zou zijn.
Amsterdam, Rotterdam en Leeuwarden lieten eerder al weten onder deze voorwaarden niet mee te willen doen. Amsterdam, de stad met veruit de meeste coffeeshops, noemt de proef in een brief aan de ministers gevaarlijk en onhaalbaar. "Zoals het nu geschreven is, is het gedoemd te mislukken", zei burgemeester Femke Halsema in de gemeenteraad.
Ook Rotterdam, met na Amsterdam de meeste coffeeshops, ziet niets in de plannen. "Rotterdam zou graag zien dat het experiment wordt uitgebouwd naar meer gemeenten en meer soorten experimenten", schrijft burgemeester Ahmed Aboutaleb in een brief aan het kabinet. En ook Leeuwarden heeft al besloten niet met het experiment mee te doen.
Je gaat coffeeshops verplichten mensen het illegale circuit in te sturen.
Eigenlijk zou dit jaar bekend worden welke gemeenten mee gaan doen aan het experiment. Het kabinet heeft dat uitgesteld tot de eerste helft van volgend jaar.
Volgens de burgemeester van Eindhoven maakt het kabinet te weinig vaart. "Hoe langer het duurt, hoe minder zin ik er in heb", zei burgemeester John Jorritsma twee weken geleden in de Eindhovense raad. "Er worden zoveel voorwaarden gesteld dat het geen zin meer heeft om te spreken van een experiment." Eindhoven had vorig jaar nog aangeboden mee te willen doen.
Tunnelvisie
Onder coffeeshops is de weerzin tegen het kabinetsplan nog groter. De koepelorganisatie wil niet reageren omdat het inspraakproces nog loopt. Maar Margriet van der Wal, van de coffeeshops in Breda, is zeer negatief over het experiment.
"Dit is tunnelvisie van het kabinet. Wij waarschuwen voor enorme overlast. Wij zien het risico dat de consument op deze manier naar een andere gemeente gaat of naar de straat. Hiermee zet je de boel op zijn kop. Alles is al perfect geregeld, alleen de vergunning voor telers ontbreekt."
Haar collega Marc Josemans in Maastricht is het met haar eens. "Ons rest niets anders dan te zeggen: hier kunnen wij onze medewerking niet aan verlenen. Je gaat coffeeshops verplichten mensen het illegale circuit in te sturen." Ook zien de coffeeshops niet hoe ze na vier jaar terug moeten naar de oude situatie. "Dat is gewoon onwerkbaar."
'Knorrig'
Minister Grapperhaus noemt de gemeenten met bezwaren "knorrig". "Aanvankelijk was er de vrees dat we met heel weinig soorten wietsoorten aan de slag zouden gaan en dat bleek niet waar. En dat we met weinig telers aan de slag wilden gaan: ook niet waar."
"Er zullen altijd wel een paar kritiekpunten overblijven. Maar ik blijf ervan overtuigd dat we, ook met een paar gemeenten die nu wat knorrig doen, we eruit komen en we het experiment gaan doen."
