Er staan in Nederland steeds minder mensenhandelaren terecht. Kwamen er in 2012 nog 315 zaken binnen bij het Openbaar Ministerie, in 2017 is dat aantal gedaald tot 141. Dat betekent een afname van 55 procent in zes jaar tijd. Dit blijkt uit cijfers die Nieuwsuur heeft opgevraagd bij het OM.
De Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen, Herman Bolhaar, vindt het zorgelijk. "Omdat er geen enkele indicatie is dat het probleem ook minder geworden is." Volgens zijn schatting zijn er per jaar ruim 6200 slachtoffers van mensenhandel in Nederland.
De politiek, de politie en het OM zeggen al jaren dat de aanpak van mensenhandel grote prioriteit heeft. En dat seksuele uitbuiting door bijvoorbeeld loverboys of arbeidsuitbuiting door kwaadwillende werkgevers hard moet worden aangepakt. Maar uit de cijfers komt een ander beeld naar voren.
Actieve opsporing nodig
Bolhaar noemt de reorganisatie van de politie als een van de mogelijke oorzaken van de daling. "Het kan ook te maken hebben met het feit dat veel uitbuitingszaken nu in de onzichtbare sector plaatsvinden, dus niet zomaar op straat. Je moet het dus opzoeken, en daarvoor is actieve opsporing nodig."
Volgens de landelijk officier van justitie Mensenhandel, Warner ten Kate, hebben bijvoorbeeld de grote migratiestroom en de aanpak van motorbendes veel capaciteit van de politie opgeslokt. "Wij vinden de grote afname ook onwenselijk, daarom hebben we er nu weer volop de schouders onder gezet."
Hij verkrachtte me en liet drie vrienden hetzelfde doen. Vervolgens chanteerde hij mij daarmee.
Sameena hoopt dat slachtoffers van mensenhandel weer de aandacht krijgen die ze verdienen. Ze was zelf twee jaar lang in de greep van een loverboy, een jongen die ze kende van het werk. "De relatie begon normaal, maar hij was wel heel erg controlerend. Hij wilde altijd weten tot hoe laat ik werkte en hoe laat ik thuis was."
Haar streng christelijke opvoeding maakte haar extra kwetsbaar. "Ik kreeg ingehamerd dat seks voor het huwelijk zondig was. Dat wist hij ook. Op een gegeven moment heeft hij mij verkracht en drie vrienden hetzelfde laten doen. Hij heeft het gefilmd en chanteerde mij daar vervolgens mee."
Daarna moest Sameena voor haar loverboy werken. "Hij zei: ik bepaal nu hoe jouw leven eruit ziet. Ik moest seks hebben met klanten. In een woning, kelderbox of auto." Ze kwam steeds meer in zijn greep. Op een gegeven moment kerfde de loverboy zelfs met een mes zijn naam in haar huid.
Vernederende vragen
Na twee jaar wist Sameena zich los te worstelen. Op aandringen van een hulpverlener stapte ze naar de politie om aangifte doen. "De vragen van de rechercheurs waren heel erg gericht op seksuele handelingen. Het was vernederend en heftig om dat weer naar boven te halen. Op een gegeven moment klapte ik dicht."
De rechercheurs stuurden haar vervolgens naar huis, met het verhaal dat ze eerst maar eens een psycholoog moest bezoeken en terug moest komen als ze er klaar voor was. "Dat heeft zeker niet geholpen om nog een keertje terug te komen." Haar zaak heeft uiteindelijk niet tot een aangifte geleid.
Volgens Monique Mos, die zich bezighoudt met de aanpak van mensenhandel bij de Nationale Politie, is de afname van de aangiftebereidheid een reden waarom er steeds minder meldingen zijn. "Ook is de mensenhandel steeds meer verstopt geraakt. Het gebeurt niet meer in prostitutiepanden, maar thuis."
We helpen ook slachtoffers van mensenhandel aan een veilige plek. Soms is dat belangrijker.
De politie krijgt de komende jaren miljoenen extra voor de aanpak van mensenhandel. Er komen extra rechercheurs bij en alle 30.000 agenten die op straat werken, krijgen een speciale training.
Mos benadrukt dat de afname van het aantal strafzaken niet hoeft te betekenen dat de politie verkeerd te werk gaat. "We helpen ook slachtoffers van mensenhandel aan een veilige plek. Soms is dat belangrijker dan dat je een strafrechtelijk onderzoek start en naar de rechter gaat."
Over een paar weken presenteert het kabinet een nieuw plan om mensenhandel beter aan te pakken. Rapporteur Bolhaar wil duidelijke afspraken. "Ik hoop dat er concrete doelstellingen worden vastgesteld, zodat we kunnen kijken of we de goede kant opgaan en er daadwerkelijk resultaten worden geboekt."
