Het maakt Nico Molenaar radeloos. Net nu zijn zeer suïcidale dochter na vele omzwervingen in de zorg eindelijk in Heerhugowaard aan een traumabehandeling is begonnen, staat de huidige zorg daar onder druk. Achttien gemeenten, waaronder de gemeente Heerhugowaard, willen komend jaar met een andere zorgaanbieder in zee.
De instelling die de aanbesteding heeft verloren, Transferium, laat het hier niet bij zitten en sleept de gemeenten in de regio Alkmaar, West-Friesland en de Kop van Noord-Holland voor de rechter. Dat heeft de gesloten jeugdzorginstelling vandaag bekend gemaakt.
In één klap vernietigd
Transferium vreest dat de 72 jongeren die de jeugdzorginstelling opvangt, waaronder Molenaars dochter, de dupe zullen worden van de openbare aanbesteding. "Het kan niet zo zijn dat een aanbesteding de in tien jaar opgebouwde kennis en expertise in één klap vernietigt'', zegt directeur Vrank Post. De zorg in de gemeenten wordt straks aan Horizon gegund, een jeugdzorginstelling buiten de regio, met vestigingen in Zuid-Holland en Gelderland.
Dit is het slechtste dat mijn dochter nu kan overkomen.
"Straks krijgt mijn meissie wéér nieuwe gezichten voor zich", zegt Molenaar. "Ze vertrouwt nu eindelijk een paar hulpverleners. Daarom zijn haar zelfmoordpogingen afgenomen. Als dit nu wegvalt, houd ik mijn hart vast. Dan begint de ellende weer van voor af aan."
Eerder vertelde Molenaar in Nieuwsuur hoe zijn dochter als slachtoffer van seksueel misbruik en sexting zeer depressief werd. Na een zware zelfmoordpoging begon de enorme tocht van een jaar langs diverse ggz-instellingen die haar telkens weer doorstuurden vanwege de ernst van haar problemen, een gebrek aan eenn opvangplek of gebrek aan de juiste expertise.
Het vertrouwen van het 15-jarige meisje in zorgverleners daalde tot het nul-punt en de problemen verergerden. Eenmaal opgenomen bij Transferium, deed ze vrijwel wekelijks een zelfmoordpoging. Iedere dag was haar vader bang gebeld te worden met het nieuws dat het haar was gelukt.
"Tot de hulpverleners hier haar vertrouwen wisten te winnen. Ik zag eindelijk een heel klein lichtpuntje. En dan gebeurt dit, een aanbesteding aan een andere jeugdzorgaanbieder." Hij kan er met zijn verstand niet bij. "Dit is het slechtste dat mijn dochter nu kan overkomen."
Gespecialiseerde zorg kun je niet aan de willekeur van gemeenten overlaten.
Peer van der Helm is lector residentiële jeugdzorg aan de Hogeschool Leiden. Hij snapt er niets van dat gemeenten deze zorg steeds aanbesteden. Stabiliteit is cruciaal voor het laten slagen van de behandeling bij de meest kwetsbare kinderen, zegt hij. "Deze extreem moeilijke groep jongeren in de gesloten jeugdzorg zouden nooit onderwerp van aanbesteding mogen zijn."
Veel van de kinderen hebben al meerdere instellingen achter de rug, soms zelfs tientallen in korte tijd. "Daardoor wordt hun gedrag iedere keer moeilijker en worden ze onbereikbaar voor hulpverlening. Nu hebben ze stabiliteit en is het van groot belang dat ze dezelfde behandelaren behouden."
Zoveelste dreun
Maar alhoewel formeel in het contract staat dat Transferium de kinderen die daar op 31 december nog zijn, mag uitbehandelen, is dat niet reëel, geeft Van der Helm aan. "Personeel gaat natuurlijk op zoek naar ander werk. Er is een nijpend tekort aan personeel, dus die vinden dat andere werk wel. Je houdt sowieso in de gesloten jeugdzorg al moeilijk goed personeel vast. Laat staan wanneer mensen weten dat het op korte termijn helemaal ophoudt."
In de laatste maanden vóór de overstap zal - zo verwacht Van der Helm - veel op de schouders van ingehuurde zzp'ers terecht komen. Mensen met wie de kinderen geen vertrouwensband hebben. "Kinderen, zoals de dochter van Nico, krijgen steeds een nieuw gezicht voor hun snufferd."
Het is de zoveelste dreun in hun al wankele vertrouwen in de zorg, aldus de lector. Gespecialiseerde zorg moet landelijk worden geregeld en landelijk worden betaald, vindt hij. "Dit kun je niet aan de willekeur van gemeenten overlaten. Kinderen zijn geen broodje bal. En de behandeling van deze kinderen duurt soms jaren." De aanbesteding is echter voor de duur van twee jaar, met kans op verlenging.
Horizon had betere, innovatievere plannen.
Wethouder John Does uit Heerhugowaard, die de aanbesteding namens de gemeenten coördineerde, zegt in gesprek met Transferium te willen kijken hoe ze ervoor kunnen zorgen dat de huidige behandelaren toch de hele behandeling afmaken. Hij verdedigt de keuze voor Horizon. "De gemeenten hebben de ambitie om in 2030 deze zware vorm van jeugdzorg niet of nauwelijks meer nodig te hebben. Horizon had hiervoor betere, innovatievere plannen."
Volgens Does zullen jongeren in de toekomst niet buiten de regio op zoek hoeven te gaan naar de zorg. "Horizon zorgt per 1 januari voor kleinere voorzieningen in deze regio." Maar Van der Helm heeft daar een hard hoofd in. "Kleinere voorzieningen zijn prachtig, daar ben ik groot voorstander van, maar de ervaring leert dat je jaren nodig hebt voor dat die goed draaien."
