Kabinet laat vervuilende bedrijven schone initiatieven betalen

• Rob Koster

  Economieverslaggever

Het kabinet wil de industrie mee laten betalen aan subsidies voor projecten om minder CO2 uit te stoten. Vervuilende bedrijven worden dan extra belast en met het geld dat daarbij vrijkomt, kunnen bedrijven subsidie krijgen voor projecten om de uitstoot terug te dringen.

Dat is een van de voorstellen die het kabinet vandaag doet in reactie op de hoofdlijnen van het Klimaatakkoord. Bedrijven kunnen te maken krijgen met een CO2-heffing of verlaging van de grootverbruikerskorting op de energiebelasting. Bedrijven betalen nu minder voor gas dan particulieren.

De industrie heeft weliswaar plannen om de uitstoot terug te dringen, maar wil hiervoor steun van het kabinet. Bedrijven denken jaarlijks een miljard euro overheidssteun nodig te hebben om te voorkomen dat ze de concurrentieslag met het buitenland verliezen door investeringen te doen die niet direct terugverdiend worden. Klimaat-minister Wiebes heeft eerder al laten weten dat de industrie hiermee overvraagt en komt nu dus met het plan om vervuilende bedrijven zelf mee te laten betalen.

Het zijn de grote kolencentrales en tien grote bedrijven zoals Tata-steel en Shell die het leeuwendeel van de CO2-uitstoot in Nederland voor hun rekening nemen. De kolencentrales moeten uiterlijk in 2030 gesloten zijn, de industrie worstelt nog met de hun opgelegde doelstelling om in 2030 fors minder CO2 uit te stoten.

Stimulering elektrisch rijden

Verder moet vandaag duidelijk worden welke fiscale maatregelen het kabinet acceptabel vindt om elektrisch rijden te stimuleren. In 2030 moeten er een kleine 3 miljoen elektrische auto's in Nederland rondrijden en wordt de verkoop van nieuwe benzine- en dieselauto's verboden. Het extra belasten van benzine en dieselauto's om elektrisch rijden te stimuleren in de komende jaren, brengt het gevaar mee dat mensen met een lager inkomen helemaal geen auto meer kunnen betalen. Zo is er nauwelijks een tweedehandsmarkt voor elektrische auto's.

Gasbelasting

Veel discussie is er over de manier waarop huiseigenaren gestimuleerd moeten worden om minder of helemaal geen gas meer te gebruiken. De tafel 'Gebouwde omgeving', die hierover gaat, stelt voor de gasbelasting verder te verhogen en de belasting op elektriciteit verder te verlagen. Er is discussie over de financiële gevolgen die dit heeft, met name voor de lagere inkomens. De eerste ervaringen zijn negatief, maar dat komt volgens de voorzitter van deze tafel, oud-PvdA-leider Diederik Samsom, doordat het kabinet de vaste teruggave van de energiebelasting heeft verlaagd en de tafel voorstelt deze juist te verhogen.

Forse investeringen in huizen voor bijvoorbeeld isolatie, warmtepompen en zonnepanelen zijn nu voor veel huiseigenaren onbetaalbaar. In het voorlopige Klimaatakkoord wordt voorgesteld om een zogenoemde gebouwgebonden financiering mogelijk te maken. De lening is dan gekoppeld aan de woning en gaat over van eigenaar op eigenaar, vergelijkbaar met bijvoorbeeld erfpacht of servicekosten van een appartement. Voor deze gebouwgebonden financiering is een wetswijziging nodig, zodat bijvoorbeeld het bureau kredietregistratie (BKR) hier ook mee akkoord gaat. Het kabinet moet vandaag duidelijk maken of het de wet wil wijzigen op dit punt, of de voorkeur geeft aan andere financieringsmogelijkheden.

Kabinet aan zet

De onderhandelaars aan de verschillende klimaattafels hebben duidelijkheid gevraagd van het kabinet over de manier waarop hun plannen gefinancierd kunnen worden. Ook moet duidelijk worden of het kabinet wet- en regelgeving wil aanpassen om verduurzaming af te dwingen of mensen te verleiden energie te besparen met subsidies. Hoe concreter de kabinetsreactie vanmiddag wordt, hoe groter de kans dat er een Klimaatakkoord komt en alle betrokken partijen er nog heil in zien om verder te onderhandelen.