Ze hadden vandaag al in Armenië moeten zitten. Maar het liep anders voor Lili en Howick. Vanmiddag was daar, onverwachts, de verklaring van staatssecretaris van Justitie en Veiligheid Mark Harbers. "De staatssecretaris heeft alles overwegend besloten dat de kinderen in Nederland mogen blijven."
De beslissing komt op een dag dat de ontwikkelingen in deze langlopende zaak elkaar snel opvolgden. Zo waren er woedende reacties om de oproep van de politie de kinderen aan te geven. Was dit een klopjacht of ging het om de veiligheid van de kinderen? Het woord NSB viel zelfs.
Uiteindelijk vonden de regeringspartijen het feit dat de kinderen misschien in gevaar waren zwaarder wegen dan het standpunt over een asielbesluit. CDA-Kamerlid Michel Rog zegt: "Soms moet je zacht zijn"! Daarmee refereert hij aan de uitspraak van premier Mark Rutte gisteren. Die zei over het besluit over de uitzetting juist: "Soms moet je hard zijn".
Hyper-aandacht
Alex Brenninkmeijer, oud Nationaal Ombudsman, is blij "dat aan deze dramatische situatie een eind is gekomen". Hij vindt het klimaat in Nederland wel erg opgewonden. "De staatssecretaris staat onder grote druk van de samenleving. Het is hyper-aandacht. Je krijgt overal uitgebreide commentaren en meningen over. Het maatschappelijk leven wordt daardoor heel erg onrustig. De andere kant ervan is: iedereen leeft mee. Dat is een heel goed teken. Het is ook democratie."
Howick (13) en Lili (12) kwamen in 2008 met hun moeder naar Nederland. Ze zijn in Rusland geboren, groeiden op in Den Haag en zijn nog nooit in Armenië geweest. Ook spreken ze de taal niet. Hun voorgenomen uitzetting kon daarom rekenen op veel kritiek.
Voor Lucas Bolsius (CDA), burgemeester van Amersfoort, de gemeente waarin Howick en Lili woonden, is het heel herkenbaar. "Ik zit er zelf middenin. Hier in Amersfoort is een AZC met uitgeprocedeerde kinderen, daar zijn honderd kinderen die het land uit moeten. Ik weet dat als ik me voor één kind inzet, andere kinderen denken: waarom niet voor mij?"
Het gaat om een gewetensvraag, die heel essentieel is voor het beleid.
De burgemeester krijgt regelmatig verzoeken uit het AZC: kunt u voor mij ook een beroep doen op de staatssecretaris? "Dat maakt het heel erg ingewikkeld. Als ik elke week een brief naar staatssecretaris Harbers zou sturen is het: daar heb je die burgemeester uit Amersfoort weer."
Voor Brenninkmeijer, tevens oud-rechter, is het heel belangrijk dat de staatssecretaris de bevoegdheid sowieso heeft. "Zodat hij zonder nadere motivering kan zeggen: ik sta verblijf toe. Als die bevoegdheid nooit gebruikt zou worden, zou hij niet bestaan. Het gaat om een gewetensvraag, die heel essentieel is voor het beleid."
Het betekent volgens de oud-ombudsman ook dat je niet moet willen dat de staatssecretaris elke beslissing juridisch moet verantwoorden. "Dan ga je juist juridiseren wat je hebt ge-ontjuridiseerd. Het moet er niet toe leiden dat een advocaat gaat roepen: toen en toen heeft u uw discretionaire bevoegdheid gebruikt, dan moet het nu ook. Zo'n advocaat heeft wat mij betreft geen poot om op te staan."
Juridische werkelijkheid
Burgemeester Bolsius voelt de spanning in de maatschappij over het onderwerp. "Leerkrachten zeggen tegen mij: ik bouw bewust geen relatie met de kinderen op, want het afscheid nemen doet zo'n pijn. Dat is het verhaal: kinderen krijgen een gezicht. Terwijl het de ouders zijn die een keus hebben gemaakt om hierheen te komen."
Maar moet het volgens hem dan anders? "Het hoort wat mij betreft bij de rechtsstaat. Je kunt hier procedure op procedure volgen. We kunnen niet de hele wereld opvangen, dat is duidelijk. En rechters blijven bij de juridische werkelijkheid. Maar waar trek je de grens?"
Bolsius: "Het beleid is één, de rechtsstaat is twee, de Raad van State is drie, maar uiteindelijk gaat het om mensen. Wat we ons moeten afvragen is, welke rechten willen we dat kinderen in de procedures hebben?"
