Had de dood van Anne Faber voorkomen kunnen worden?
Ze ging een rondje fietsen en verdween. Twee weken later werd haar lichaam gevonden, diep begraven door een eerder veroordeelde zedendelinquent die tbs had weten te ontlopen.
Hoe kon dit gebeuren? De dood van de 25-jarige Anne Faber uit Utrecht veroorzaakte driekwart jaar geleden ophef en verontwaardiging. Heeft het systeem in Nederland gefaald, waardoor verdachte Michael P. opnieuw kon toeslaan? Een vraag die de aanleiding vormt voor een hele reeks onderzoeken, maar nog altijd niet is beantwoord.
Vandaag en morgen wordt de rechtszaak tegen Michael P. behandeld. Hij heeft bekend dat hij Anne Faber heeft misbruikt en vermoord, kort nadat hij de gevangenis had verruild voor een kliniek in Den Dolder, ter voorbereiding op zijn terugkeer in de samenleving.
Wie is Michael P. en hoe kwam hij in de kliniek in Den Dolder terecht? Een overzicht:
"Ik dacht: het is Anne, die redt zich wel", zei haar broer onlangs in EenVandaag over het moment van de vermissing. Maar al snel kreeg de familie het gevoel dat er iets mis was.
Kort na haar verdwijning, op een regenachtige avond in september, werd alarm geslagen. Vanuit de brandweerkazerne in Zeist leidden politie en vrienden en familie van Anne een intensieve speurtocht, die bijna twee weken lang het nieuws beheerste. Militairen zochten mee en zelfs een cartograaf probeerde de politie op het juiste spoor te zetten.
Dat vrijwilligers de jas van Anne vonden, bleek cruciaal. Daarop zat het dna van de nu 28-jarige Michael P. Hij bleek eerder veroordeeld voor de gewelddadige verkrachting van twee meisjes in 2010. Door niet mee te werken aan psychiatrisch onderzoek konden deskundigen bij hem geen stoornis vaststellen. Daarmee was tbs vrijwel geen optie en kreeg hij twaalf jaar cel. Vooruitlopend op zijn vrijlating was hij in een kliniek in Den Dolder geplaatst.
Op de scooter
Omdat Anne nog altijd niet was gevonden, hielden politiemensen hem daar een dag lang in de gaten, in de hoop dat hij hen naar de vermiste vrouw zou leiden. Toen dat niet gebeurde, werd P. aangehouden.
Hij bekende dat hij Anne met een mes heeft bedreigd en heeft gedwongen achter op zijn scooter te stappen. Daarna heeft hij haar verkracht en om het leven gebracht. Haar lichaam heeft hij in de auto van zijn moeder naar Zeewolde gebracht en begraven in een natuurgebied.
Voor de nabestaanden van Anne Faber is het onbegrijpelijk: waarom kreeg Michael P. na de eerdere verkrachtingen geen tbs opgelegd? Een vraag die ook veel burgers, politici en deskundigen bezighield.
Vorige maand nog vroeg Wim Faber, de vader van Anne, aan de rechter die het hoger beroep van Michael P. behandelde om zijn huidige functie neer te leggen. "De rechtsgang heeft gefaald", aldus Faber. De president van het gerechtshof in Arnhem zag dat anders.
Zijn er fouten gemaakt? Op dit moment lopen er verschillende onderzoeken die een antwoord moeten geven op deze vraag. In het najaar verschijnt een rapport over het verleden van Michael P. en hoe hij precies werd behandeld in de Dolderse kliniek.
Buurtcoaches
Die kondigde meteen verbeteringen aan, zoals meer beveiliging. De overheid houdt de kliniek een jaar lang scherp in de gaten. De betrokken inspecties beoordelen binnenkort of de maatregelen afdoende zijn. Ook in Den Dolder zelf, waar geklaagd werd over overlast van cliënten van de psychiatrische klinieken in het dorp, zijn veiligheidsmaatregelen genomen. Buurtcoaches letten op en de banden met bewoners zijn aangehaald.
De burgemeester van Zeist vroeg om een uitgebreid onderzoek naar de reïntegratie van patiënten en tbs'ers in Nederland. Hoe die reïntegratie precies verloopt, weten we begin volgend jaar, als het rapport klaar is.
Tot slot misschien nog wel de relevantste vraag in deze zaak: wat moeten we met verdachten die psychiatrisch onderzoek weigeren, alleen maar om aan tbs te ontkomen? Ook dat vraagstuk wordt onderzocht; de resultaten worden na de zomer verwacht.
Het Pieter Baan Centrum in Utrecht heeft inmiddels een speciale afdeling voor weigeraars, die daar zonder zelf actief mee te werken toch worden gecheckt op een stoornis. De eerste resultaten zijn positief: het lukt vaker om toch een stoornis vast te stellen.
Wie zich in ieder geval niet meer lijkt te verzetten tegen tbs, is Michael P. Hij heeft dit keer wél meegewerkt aan psychiatrisch onderzoek. Volgens zijn advocaat beseft hij dat hem tbs opgelegd kan worden en is hij er klaar voor om te werken aan zichzelf.