Jeroen Gortworst
Jeroen Gortworst
Een half jaar geleden raakte Donald Trump de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un recht in het hart toen hij hem voor 'Little Rocket Man' uitmaakte. De Noord-Koreaan bleef op zijn beurt dreigen langeafstandsraketten op Amerika af te vuren, waarna sancties volgden. Toch lijkt nu, een half jaar later, verzoening dichterbij dan ooit.
In juni is er een top tussen de twee landen over het kernprogramma van Noord-Korea. En om Trump op die bijeenkomst beslagen ten ijs te laten komen, is CIA-directeur Mike Pompeo onlangs op de koffie geweest bij Kim Jong-un.
Een bezoek dat volgens Trump very smoothly is verlopen en de relatie - die al decennia nogal onder druk staat - nu al heeft verbeterd. Maar wat speelt zich achter de schermen af? En waarom willen de twee landen juist nu weer om tafel?
Om te beginnen: mocht je denken dat Trump straks zelf keiharde afspraken met Noord-Korea gaat maken, dan heb je het mis. "Voordat de geplande top tussen de twee landen begint, is al het werk al gedaan door mensen die voor de grote bazen werken", zegt Rob de Wijk, directeur van The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS). "Bij topontmoetingen als deze komen de leiders pas op het allerlaatste moment in beeld. Eigenlijk alleen om handen te schudden en papieren te ondertekenen."
CIA-directeur Pompeo is dus bij Kim Jong-un langs geweest om het voorwerk te doen, zegt ook diplomatiedeskundige Robert van de Roer. Hij noemt het bezoek van Pompeo een "hardcore diplomatieke move", omdat de CIA-directeur ook de beoogde nieuwe Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken is. "Trump stuurde zijn toekomstig belangrijkste buitenlandman naar Noord-Korea, waardoor de kans op een succesvolle top in juni is toegenomen."
"Dat zie je ook aan de positieve tweets waarmee Trump dit naar buiten brengt", zegt Van de Roer. "Ik denk dat Pompeo bewegingsruimte voelt bij de Noord-Koreaanse leider als het gaat om kernwapens. De Amerikanen gaan de top echt niet in als ze op dat thema geen kans van slagen zien. En er is niks zo erg als een mislukte top."
Maar ook al voelt Pompeo bewegingsruimte, volgens experts is de kans groot dat Noord-Korea aan de onderhandelingstafel dicteert. "Kim Jong-un heeft het diplomatieke spel doortastender gespeeld door onverstoorbaar door te gaan met de opbouw van nucleaire wapens", zegt De Wijk. "En met kernwapens achter de hand kan Noord-Korea aan tafel eisen gaan stellen over ruilmiddelen."
Maar waarom wil Noord-Korea dan überhaupt onderhandelen?
"De druk tussen de landen was zo hoog opgelopen dat de kans toenam dat de boel escaleerde. En daar heeft niemand iets aan", zegt Sico van der Meer, Korea-expert van het Instituut Clingendael. "Trump en Kim Jong-un hebben er baat bij om op dit moment toenadering te zoeken."
Volgens Van der Meer bedelt Kim Jong-un al jarenlang om een gesprek met de president van Amerika. "Voor hem is het een succes dat hij mag onderhandelen met Trump en daardoor wordt gezien als een serieus leider", zegt hij. "Die beeldvorming wil Kim Jong-un in stand houden."
En ook Trump snakt op zijn beurt naar een succes op het buitenlandse toneel. "Hoe mooi zou het voor hem zijn om het conflict met Noord-Korea op te lossen", zegt Van der Meer. "Dan gaat hij in Amerika op die manier de geschiedenisboeken in. Daarbij kan Trump ook richting Rusland en China laten zien dat hij de grootste leider is van allemaal."
Als relatief klein land heeft Kim Jong-un gewoon met iedereen ruzie.
Behoort 'vrede' dan ook echt tot de mogelijkheden? Daar zijn de experts het niet helemaal over eens. Volgens Van der Meer is Noord-Korea daar helemaal niet bij gebaat. "Het regime in Noord-Korea gedijt bij spanning en de buitenlandse vijand", zegt hij. "Daarmee kan Kim Jong-un de eigen bevolking achter zich blijven scharen."
Toch zou Kim Jong-un volgens De Wijk ook een belang bij vrede kunnen hebben. "Dat zorgt voor meer stabiliteit, meer welvaart voor de mensen en legitimiteit voor zijn regering", zegt hij. "Daarmee wordt hij ook gezien als de volwaardig leider die hij wil zijn."
Ook denkt Van de Roer dat het gunstig is voor Kim Jong-un als de spanning afneemt. "Als relatief klein land heeft Kim Jong-un gewoon met iedereen ruzie", zegt hij. "Dit is één van de weinige dossiers waar Rusland, Amerika en China op één lijn zitten. Daardoor zit de Noord-Koreaanse leider nu in een isolement en heeft zijn land te kampen met sancties die pijn doen. Daar wil hij ook vanaf."
