Dotan is niet de enige die manipuleert, maar 'hij ging een grens over'

• Etienne Verschuren

  redacteur Online

De onthulling over het creëren van nepaccounts door zanger Dotan roept de vraag op of het manipuleren van views en likes, en zelfs het creëren van namaakprofielen alomtegenwoordig is in de muziekwereld.

De Volkskrant onthulde dat Dotan zo'n 140 fictieve accounts gebruikte om positieve berichten over hem te verspreiden op Facebook, Twitter, YouTube en Instagram. Vandaag gaf Dotan, onder meer bekend van het nummer Home, in een verklaring toe dat hij in het begin van zijn carrière inderdaad nepaccounts heeft ingezet om zichtbaarder te worden.

Ook gaf hij toe te hebben gelogen toen de Volkskrant hem wees op de manipulatie. "Dat is heel fout. Dat betreur ik echt heel erg", aldus de zanger. Hij zei te stoppen met sociale media.

Bekijk hier een deel van de videoboodschap die Dotan op Facebook heeft gezet:

Als het zo eenvoudig is om jezelf met nepaccounts te promoten, is het dan niet aannemelijk dat de methode door veel artiesten wordt gebruikt? "Het is niet zo makkelijk om daar grip op te krijgen", zegt Atze de Vrieze, muziekjournalist bij 3voor12. "Dat likes op Facebook en views YouTube massaal worden gemanipuleerd is algemeen bekend, maar harde cijfers ontbreken vaak."

Het gegoochel met likes en views door artiesten is volgens De Vrieze het gevolg van de nadruk die online wordt gelegd op cijfers. "Cijfers zijn belangrijk geworden door sociale media. Als je kunt laten zien dat je veel fans hebt, val je op."

De manipulatie door Dotan ging desondanks behoorlijk ver. Zo bleek een Facebook-account op naam van ene Karel Leegwater, die in 2015 schreef dat zijn doodzieke broertje de zanger bij een optreden mocht ontmoeten, nep te zijn. "Daarom gaat het geval van Dotan nog een stap verder dan alleen manipulatie: met het verzinnen van een verhaal over een jongetje met leukemie ga je een morele grens over", vindt De Vrieze.

De zanger zegt in zijn verklaring dat hij het verhaal niet zelf verzonnen heeft. Maar hij zegt wel dat hij het betreurt dat de reactie van Karel Leegwater, die Dotan "een prachtig mens" noemde, lang onder zijn Facebook-bericht heeft gestaan.

De niet-bestaande gebruikers die Dotan op sociale media bejubelden, beledigden bovendien andere artiesten, zoals Marco Borsato, Douwe Bob en Iris Kroes. "Ook dat is natuurlijk slecht gevallen in de muziekwereld", constateert De Vrieze.

Spotify

Het krijgen van veel likes en views is voor artiesten van levensbelang om hoog op populariteitslijstjes te verschijnen. Ook muziekstreamingsdienst Spotify is daarom niet immuun voor manipulatie. Onder meer de rappers Boef en Chris Brown riepen fans nadrukkelijk op hun album niet op iTunes, maar op Spotify te beluisteren om zo hun zichtbaarheid te vergroten.

Dat ook minder onschuldige manieren van manipulatie op Spotify mogelijk zijn, bewees Steven Stoffers. De oud-redacteur van 3voor12 wist met onder meer een zelf in elkaar geknutseld stukje computercode het aantal streams van zijn amateurband The Dying Hippos omhoog te stuwen naar 130.000.

"Dat was kinderlijk eenvoudig. Ik kan helemaal niet programmeren, maar dit was in een uurtje gefikst", zegt Stoffers. "Ik bouwde een programma waarmee nummers in een playlist automatisch na 31 seconden in het volgende nummer overgaan. Zo kreeg ons album enorm veel streams." Spotify telt een nummer dat 30 seconden wordt beluisterd als één stream.

Het bedrijf beweert een algoritme te hebben waarmee zulke praktijken worden tegengegaan. Maar Stoffers vernam pas iets van Spotify toen 3voor12 er zelf melding van maakte. "Spotify zei dat de aantallen zo klein waren dat ze het niet hebben gemerkt. Dat geloof ik gewoon niet. Alle signalen hadden op rood moeten gaan toen een onbekende band ineens zoveel streams binnenhaalde. Vooral omdat al die streams slechts 30 seconden duurden en van één IP-adres kwamen."