Streaming is belangrijker voor de muziekindustrie dan ooit: diensten als Spotify en Tidal zijn goed voor 65 procent van de hele Nederlandse marktomzet. De meeste Nederlandse muziekliefhebbers luisteren dus via streaming.
Geen wonder dat artiesten dus willen dat hun muziek goed zichtbaar is in streamingdiensten. Dat weet ook zanger Chris Brown die deze (inmiddels verwijderde) oproep op Instagram deed:
In het kort vraagt hij zijn fans dit: koop het album op iTunes, maar stream het daarna constant op Spotify. En: als het album op 3 november op cd verschijnt, koop dat dan in de winkels. Want hoe meer je nummers gestreamd worden, hoe zichtbaarder je binnen muziekplatforms wordt.
Op deze manier hoopt Brown dat zijn album hoog in de streaminglijsten komt. Een hoge notering kan namelijk een sneeuwbaleffect in werking zetten: meer streams betekenen allereerst meer naamsbekendheid, wat leidt tot meer boekingen en meer inkomsten. Geen ongewone tactiek: rapper Boef deed eerder dit hetzelfde met zijn single Habiba:
Boef laat zien dat het streamingmodel van Spotify gemakkelijk te manipuleren is. Spotify telt namelijk elke keer dat iemand een nummer langer dan 30 seconden luistert als een volledige stream. Of je nou de volle drieënhalve minuut van Habiba luistert of maar 31 seconden: het maakt voor de cijfers niet uit.
Volgens het management van Boef ging het hem puur om de wedstrijd: "een artiest wil zo hoog mogelijk in de chart eindigen, net als een atleet de gouden medaille wil", zegt Breghje Kommers. Toch laat Boefs oproep zien dat Spotify kwetsbaar is voor vals spel.
Je kan vrij snel het aantal streams opschroeven: met oproepjes aan je fans (zoals Chris Brown en Boef deden), of door kleine computerprogrammaatjes aan het werk te zetten met nepaccounts. Het eerste mag gewoon, het tweede valt bij Spotify onder fraude en wordt bestraft als het wordt ontdekt.
Muziekjournalist Steven Stoffers fraudeerde met streams voor zijn oude band The Dying Hippos. Op 3VOOR12 beschrijft hij hoe hij met behulp van computerprogrammaatjes, speciale 'streamingbots' en schimmige Amerikaanse promotiebedrijven meer dan 130.000 streams binnenhaalde. Niet genoeg om de hitlijsten te halen, maar toch indrukwekkend voor een niet meer bestaande band.
"Het enorme succes van Boef op Spotify was voor mij ook een reden om in Spotify-streams te duiken", zegt Stoffers. In tegenstelling tot wat Boef deed, haalde hij wel op een frauduleuze manier streams binnen. "Als je de aantallen zo kan beïnvloeden, hoe geloofwaardig zijn de cijfers dan nog? Zo krijg je inflatie van wat een hitlijst nog betekent."
Waarom zou je je streams een boost geven?
De positie van een nummer in een belangrijke Spotifylijst kan een artiest een boel opleveren. "Je kunt je wel voorstellen dat je muziek op basis van het aantal plays iets van waarde toegekend krijgt", zegt Stoffers. "Als je door een hoog aantal streams in de hitlijsten komt, krijg je een vliegwieleffect: hoe hoger je staat, hoe vaker je weer wordt gedraaid."
Niet alleen Spotify-gebruikers kijken naar de aantallen: ook radiozenders kijken naar wat populair is op streamingsdiensten. Zo kijken radiostations als Qmusic en SLAM! naar de streaminggegevens van iTunes, Spotify en Shazam, om te bepalen wat aanslaat bij hun doelgroep.
Dat artiesten vinden dat ze weinig verdienen aan Spotify is bekend: artiesten als Prince, The Black Keys en Adele spraken zich eerder al fel uit tegen muziekstreaming.
Maar voor meer inkomsten is frauderen niet geschikt, legt Stoffers uit. "Tenzij je het op grote schaal doet is klik- en botfraude op Spotify financieel niet rendabel", zegt Stoffers. "De winst is marginaal: ik kon zelf nauwelijks twee biertjes betalen van de opbrengst. Je moet het meer in termen van naamsbekendheid zien."
Dit is inflatie van wat een hitlijst nog betekent.
Spotify heeft methoden om klik- en botfraude tegen te gaan. In een officiële reactie zegt het bedrijf dat het beschikt over "verschillende fraude-detectiemaatregelen die het gebruik van Spotify monitoren" en dat die continu worden verbeterd.
Toch glipt er soms wel wat door het net. De muziek van The Dying Hippos werd bijvoorbeeld pas van de streamingsdienst gehaald toen Stoffers zelf aan de bel trok. "Het is in Spotify's belang dat er niet wordt gefraudeerd, dus het algoritme had in moeten grijpen. Dat is bij ons dus niet gebeurd, terwijl ik op de meest opvallende manier mogelijk fraudeerde."