Examenstress op het vmbo: lassen en koken terwijl de klok loopt

Het eerste eindexamen dit jaar, en meteen het langste. Bijna 900 minuten krijgen de leerlingen op het vmbo voor het examen PIE (produceren, installeren en energie), dat duurt tot en met donderdag.

De examenleerlingen van het vmbo op het Van Vredenburch College in Rijswijk melden zich rond zeven uur al bij de school. Sommigen hebben niet geslapen of geen hap door hun keel gekregen, en ook voor de docenten is het spannend. Het examen PIE, voorheen metaaltechniek en elektrotechniek, is redelijk nieuw. "Wij zijn zenuwachtig en de leerlingen zijn zenuwachtig", zegt teamleider bovenbouw Michèle de Hoogd-Rosdorff. "Maar ze zijn zeer goed voorbereid, dus we hebben er alle vertrouwen in dat het gaat lukken."

In totaal worden er vier vmbo-praktijkexamens gehouden, techniek, dienstverlening, zorg en bouw. Op dit college in Gemert zijn de examenkandidaten vanochtend ook begonnen:

De school in Rijswijk krijgt vandaag niet alleen het NOS Radio 1 Journaal op bezoek, ook het ANP komt foto's maken. De Hoogd-Rosdorff is blij met al die aandacht voor het vmbo-examen dit jaar, want dat is wel eens anders geweest. Het was voor haar vreemd om ieder jaar ergens in mei te horen dat 'de examens zijn begonnen'. "Bij ons zijn ze al bijna voorbij, dacht ik dan. Duizenden leerlingen hebben op dat moment al examen gedaan."

Het vmbo levert ook nog eens de meerderheid van alle eindexamenkandidaten: 109.000 dit jaar. Scholieren waar de arbeidsmarkt om staat te springen. En dat weten de leerlingen zelf ook, zegt de teamleider. "Dat bewustzijn komt met de jaren, als ze merken hoe belangrijk ze zijn voor onze samenleving. Twee keer in hun carrière hier op school lopen ze stage en dan worden ze eigenlijk al gevraagd om daar te blijven werken."

Karim, 16 jaar, meldde zich ondanks een lekke band vanochtend als een van de eersten voor het examen PIE. Zenuwachtig? "Nogal." Maar hij weet wat hij kan verwachten. "Laswerken, pneumatiek, draaiwerk. Alleen elektrotechniek is wat moeilijker, dus daar moest ik wat meer voor leren."

Maar als Karim slaagt, wil hij niet verder in de techniek. "Ik ga liever naar de marechaussee. Ik moest wat kiezen en dit was dan beter dan zorg of economie."

Baangarantie voor het leven

Ongelooflijk jammer, vindt Doekle Terpstra, voorzitter van UNETO-VNI, de ondernemersorganisatie voor de installatiebranche en de technische detailhandel. "Het vmbo vormt de achilleshiel van de hele industrie in Nederland. Dat hebben we wel eens te weinig in de gaten gehad de afgelopen jaren. We hebben misschien wel gedacht dat onze kinderen het walhalla wel zouden bereiken via het algemeen vormend onderwijs."

Volgens Terpstra is de maatschappij aan het 'herontdekken' hoe waardevol het beroepsonderwijs is. "De arbeidsmarkt zit echt met smart op ze te wachten. Iedereen die vanuit de techniekopleidingen een baan wil hebben in installatietechniek heeft eigenlijk een baangarantie, misschien wel voor het leven."

Toch is er nog niet genoeg animo voor de techniekrichting binnen het vmbo. Terpstra: "Daar is de instroom de afgelopen jaren behoorlijk onder druk komen te staan terwijl de behoefte op de arbeidsmarkt gigantisch groot is. Het kabinet heeft het voornemen om 100 miljoen te investeren in het technisch vmbo, en dat is ook heel hard nodig."

Voor veel leerlingen is het examenformulier nog het lastigste onderdeel van het examen. "Taal is het allermoeilijkste. De schroevendraaier kunnen ze hartstikke goed gebruiken," vertelt een techniekdocente. "Maar de opdracht goed begrijpen, dat maakt het ingewikkeld."

Ze hoopt dat de leerlingen allemaal slagen en met een vmbo-diploma van school gaan. "En dat ze de juiste vakrichting kiezen, waar hun passie ligt. Het kan fout gaan bij de aansluiting op het mbo. Als ze niet de juiste richting kiezen en het daardoor te moeilijk is, dat er geen juiste aansluiting is. Dat is ingewikkeld."

Op het Vredenburch College beginnen tien jongens aan hun opdracht elektrotechniek. "Heren, komt u met me mee alstublieft", galmt de teamleider door de gang op weg naar het praktijklokaal. De stofjassen en werkschoenen gaan aan.

Even verderop melden leerlingen die het profiel Zorg en Welzijn volgen zich voor hun examen. Sommige leerlingen zijn nog even snel gebeld omdat ze niet zoals afgesproken een half uur van te voren binnen zijn. Om 08.00 uur gaan ook zij beginnen.

"Ik ga deze box overhandigen aan de juffen en meesters. Daarin zit het examen", legt de teamleider uit. "Heel veel succes. Zet hem op. Jullie kunnen het hè, je weet het."