Hoe kan Schiphol tóch verder groeien? 'Minder zeuren is een optie'
Schiphol mag niet verder groeien, maar wil dat wel. De opening van een nieuw nabijgelegen vliegveld in Lelystad is voorlopig van de baan. En daarmee zijn de mogelijkheden voor uitbreiding beperkt.
Moeten er stillere en grotere vliegtuigen komen? Een betere compensatie voor omwonenden? Of moeten we gewoon wél bijbouwen en minder zeuren? Drie opties op een rij om toch te kunnen groeien.
Achteruit vliegen
Maar eerst even in kaart brengen waar het om gaat: een half miljoen vliegbewegingen per jaar. Dat is het maximum dat de overheid heeft afgesproken met de luchthaven, onder meer om de overlast voor omwonenden te beperken. Die overlast vinden veel omwonenden groot.
"Het is niet zo dat het een fysieke beperking is", zegt luchtvaartdeskundige Benno Baksteen. "Het is natuurlijk een politieke keuze. Dat gaat wel kraken nu. De economie groeit, dus de luchtvaart groeit ook."
Schiphol zit nu al bijna aan het plafond. Afgelopen jaar maakten vliegtuigen bij elkaar 497.000 vliegbewegingen (landingen en aantal keren opstijgen bij elkaar). Dat is 3,7 procent meer dan het jaar ervoor.
Mocht de luchthaven dit jaar even hard groeien als vorig jaar, dan zou het aantal vliegbewegingen toenemen tot 15.000 meer dan nu is toegestaan. Maar stilstaan is geen optie, zei topman Jos Nijhuis vorige week. "Dan vliegen we achteruit."
Goed om te weten: in dat geval zou de opening van het nieuwe vliegveld in Lelystad hoe dan ook niet voldoende zijn. Want daar is in eerste instantie maar ruimte voor maximaal 4000 vliegbewegingen, zo staat in het ontwikkelingsplan.
Optie 1: andere toestellen
De strijd om verdere uitbreiding is er in belangrijke mate een tussen de vliegbranche die wil groeien en omwonenden van de luchthaven die daar last van hebben.
Een manier om dat probleem op te lossen is door die geluidsoverlast verder naar beneden te krijgen. Bijvoorbeeld door toestellen te vernieuwen. Of door ze groter te maken en beter te vullen, zodat er minder vluchten nodig zijn, zegt luchtvaartdeskundige Joris Melkert van de TU Delft.
"Eind jaren 50 is begonnen met het grootschalig invoeren van straalvliegtuigen", zegt Melkert. "Sindsdien hebben we het geluid al met 80 procent kunnen verminderen. Dat is technisch gezien echt fantastisch."
Maar meer is mogelijk, denkt hij. "De oude Boeing 747-toestellen zijn bijvoorbeeld echt oude bakken. Je kunt zeggen: vliegtuigen die zoveel lawaai maken, mogen hier niet meer komen."
Dat is niet ongebruikelijk. "Heel oude Boeings en Airbussen die in de VS soms nog landen, mogen al niet meer op Schiphol komen." Veel oude toestellen worden volgens Melkert nu al vervangen, bijvoorbeeld voor 787 Dreamliners die veel stiller en schoner zijn.
Daarnaast kun je nog grotere toestellen inzetten waar meer passagiers tegelijk in passen, of de bezettingsgraad opschroeven. Dat laatste zal wel lastig worden: "Die is gemiddeld nu boven de 80 procent. Dat is al heel veel hoger dan in het openbaar vervoer."
Optie 2: toch een extra landingsbaan
De geluidsoverlast speelt natuurlijk niet alleen rond de Nederlandse vliegvelden. "Alle grote luchthavens in de wereld hebben dit probleem", aldus Melkert. Hij stelt dat niet alle landen dit op dezelfde manier oplossen.
"Hier is het een oerhollandse onderhandeling waarin lekker gepolderd wordt. Maar in de meeste landen gaat het veel directiever en wordt er gewoon een beslissing genomen. Neem bijvoorbeeld London Heathrow. Daar is nu gewoon besloten dat er een extra baan kan worden bijgebouwd." Ondanks groot verzet.
Omwonenden van Schiphol zullen niet staan te springen om een nieuwe landingsbaan. Maar zeuren zij niet te veel? Melkert: "Wat vliegtuigen produceren is geluid. Wat omwoners ervaren is herrie. Dat is een psychologisch verschil."
Bij de TU Delft wisten ze van dat verschil een grafiek te maken. Aan de ene kant staat de geluidsoverlast. Daarin is bijvoorbeeld het aantal vluchten, de sterkte van het geluid en de duur ervan meegenomen. Met andere woorden: daar staat hoeveel redenen mensen objectief gezien hebben om te klagen.
Aan de andere kant staat het aantal klachten dat binnenkomt. "Wat je ziet is dat in Nederland wel heel veel geklaagd wordt", merkt Melkert op. Veel meer dan door mensen die rond London Heathrow wonen, terwijl die daar volgens de grafiek wel meer reden toe zouden hebben. "Klagen anderen te weinig, of klagen wij te veel?"
Optie 3: een zak geld
In Amerika hebben ze een ander middel tegen klachten gevonden, weet Benno Baksteen. Geld. "In Boston hebben ze de onroerendgoedbelasting rond de luchthaven verlaagd."
En met het geld dat je daardoor overhoudt, kun je bijvoorbeeld je huis beter isoleren. "Of je gaat wat vaker op vakantie, zodat je er weer een poosje tegenaan kan."
En dat werkt, zegt Baksteen. "Het gevolg is dat mensen voor die compensatie zelfs naar het gebied toe verhuizen."
