Moet er een slavernijmuseum komen in Amsterdam? Er moet in ieder geval een onderzoek komen om antwoord te geven op die vraag, vindt de Amsterdamse gemeenteraad.
De raadsleden stemden vorige maand unaniem in met een voorstel voor dit onderzoek. Afgelopen week kregen de zij bijval van Unesco. De organisatie van de Verenigde Naties publiceert een advies waarin Nederland wordt aangeraden te investeren in een nieuw museum over het slavernijverleden.
De Unesco-commissie, bestaande uit twintig deskundigen op het gebied van de slavernijgeschiedenis, adviseert zoveel mogelijk educatieve middelen te ontwikkelen in de landen die met slavernij te maken hebben gehad. Een museum is daarvoor het beste middel, vinden zij.
Het moet geen slachtoffermuseum worden.
"De meeste mensen weten wel dat er slavernij is geweest, maar hoe lang en intensief Nederland daarbij betrokken is geweest, daar zijn velen zich niet van bewust", zegt commissielid en hoogleraar Caribische geschiedenis Alex van Stipriaan. "Bovendien zijn er nog mensen die zeggen: die geschiedenis is geen gesloten boek, ik heb daar nog last van."
Emeritus hoogleraar koloniale geschiedenis Piet Emmer vindt de band tussen racisme in Nederland en het slavernijverleden te makkelijk gelegd. "Iemand die uit Afrika komt en afstamt van slavenhandelaren wordt net zo gediscrimineerd als iemand die afstamt van slaven uit Suriname of Curaçao."
Emmer is niet tegen een slavernijmuseum, maar vreest voor een eenzijdige blik op de geschiedenis. "Het moet geen slachtoffermuseum worden: het verhaal moet niet alleen verteld worden vanuit het perspectief van degenen die hebben geleden onder het slavernijsysteem. Dat is te beperkt. Je moet uitleggen dat slavernij en slavenhandel wereldwijde fenomenen zijn."
Als het aan de initiatiefnemers in Amsterdam ligt, besteedt een toekomstig museum ook aandacht aan slavernij in andere delen van de wereld, maar moet het nadrukkelijk gaan over de handel tussen Afrika, Amerika en Europa.
Daarbij is het volgens GroenLinks-raadslid Simion Blom juist belangrijk om dit verhaal te vertellen vanuit het perspectief van hen die tot slaaf gemaakt werden.
"Tot nu toe is het verhaal over het slavernijverleden te eenzijdig verteld en wordt er teveel nadruk gelegd op de welvaart van de Gouden Eeuw. Die periode had ook een duistere zijde, en het wordt tijd dat we dat verhaal gaan vertellen", aldus Blom.
Alex van Stipriaan is het met Blom eens. "Sommige mensen zijn bang dat het verhaal dan te eenzijdig wordt, maar je moet bedenken dat voor zover die geschiedenis ooit verteld is, er altijd met Nederlandse of Europese ogen naar is gekeken."
Expositie
Het Tropenmuseum in Amsterdam heeft momenteel al een expositie over het slavernijverleden. Daarin is volgens de makers geprobeerd het verhaal te vertellen vanuit het perspectief van hen die tot slaaf gemaakt zijn.
Over drie jaar wil het museum deze tentoonstelling gaan uitbreiden, maar dat is volgens Van Stipriaan van Unesco niet voldoende. "Ik denk dat er echt een apart museum moet komen om de aandacht voor het slavernijverleden permanent vast te houden."
