Nabestaanden jaar na aanslag kerstmarkt Berlijn: we voelen ons verlaten
Het is een uitnodiging die volgens velen eerder had moeten komen. De nabestaanden van de slachtoffers van de aanslag op de kerstmarkt in Berlijn zijn vanmiddag uitgenodigd bij bondskanselier Angela Merkel. Tot vandaag werden zij niet door Merkel persoonlijk, maar ook niet schriftelijk, gecondoleerd. Morgen is het precies een jaar geleden dat Anis Amri met een vrachtwagen de kerstmarkt opreed en daarbij twaalf mensen doodde. Tientallen bezoekers raakten gewond.
Het bezoek aan het Kanzleramt wordt overschaduwd door de kritiek op de manier waarop met nabestaanden, gewonden en getroffen standhouders is omgegaan. In een open brief aan de bondskanselier uitten nabestaanden en getroffenen hun woede. "Dat dit kon gebeuren, is ook een teken van onkunde van uw regering", schrijven ze.
Ook Sigrid en Hans-Georg Rheinsberg ondertekenden de brief. Zij verloren hun dochter Dorit (52) bij de aanslag. Sigrid en Hans-Georg verbazen zich er vooral over dat Merkel hen niet persoonlijk benaderde. "We kregen van iedereen kaartjes, steunbetuigingen, condoleances. Maar van boven, van Merkel of de burgemeester, kwam niks. We voelden ons verlaten."
Niet alleen het gebrek aan medeleven, ook het gebrek aan informatie speelt ze parten. Vlak na de ramp heerste er chaos. Nabestaanden moesten zelf langs alle ziekenhuizen om op zoek te gaan naar hun geliefden. Vaak kregen ze pas dagen na de ramp te horen wat het lot van hun naasten was, onder meer omdat de politie voor de identificatie van de slachtoffers het protocol voor een vliegtuigramp uit de kast trok. Daar zijn strenge privacyregels aan verbonden. "Zoiets mag nooit meer gebeuren", zei een speciale onderzoeker van de Duitse regering deze week.
"Ik had op z'n minst een excuus verwacht. Een excuus voor al die fouten die door haar ambtenaren zijn gemaakt", zegt Sigrid. Na de aanslag was er een constante stroom aan berichten over fouten die de politie had gemaakt in het 'dossier Amri'. Zo bleek dat Amri's terreurplannen bij veel instanties bekend waren, maar niet serieus werden genomen. Hij werd in de gaten gehouden, maar later verloor de Berlijnse politie hem weer uit het oog. Ook had Amri uitgezet kunnen worden. Hij zat zelfs voor een vechtpartij al in de cel, maar werd weer vrijgelaten. Achteraf probeerde de Berlijnse politie de fouten te verdoezelen.
Als je het niet zelf hebt meegemaakt, moet je ook niet zeggen dat we verder moeten met ons leven.
Als je dat hoort als nabestaande, doet het pijn, zegt Sigrid. "Voor elke nieuwe fout die naar buiten kwam, zou ik eigenlijk weer opnieuw smartengeld aan moeten vragen." Ook moet er goed nagedacht worden over het gemak waarmee mensen te horen krijgen dat ze gewoon verder moeten gaan met hun leven.
Sigrid: "Ik kan die zin niet meer horen: we laten ons niet afschrikken, we gaan verder met ons leven. Dat kun je makkelijk zeggen als je niemand verloren hebt. Dan ga je ook gewoon weer naar een kerstmarkt. Maar wij kunnen dat niet. Als je het niet zelf hebt meegemaakt, moet je ook niet zeggen dat we verder moeten met ons leven."
Morgen wordt er op het plein voor de Gedächtniskirche in Berlijn een monument voor de slachtoffers onthuld. De namen van de slachtoffers zijn voor de kerk in de stoep gegraveerd. En er loopt een met koper gevulde scheur door de bodem, als symbool voor de impact die de aanslag heeft gehad op de levens van de nabestaanden, getroffenen en de Duitse samenleving. Nabestaanden, maar ook Merkel en president Steinmeier zullen bij de onthulling van het monument zijn.
