Maakt Jeruzalem-besluit Trump de vredesmissie van Kushner onmogelijk?

• Eline de Zeeuw

  redacteur Buitenland

Leiders in het Midden-Oosten trokken hun wenkbrauwen op toen president Trump in januari Jared Kushner aanwees als dé man die vrede moest brengen in de regio. De 36-jarige 'schoonzoon van', die alleen ervaring had in het onderhandelen over onroerend goed, werd aangesteld om een van de hardnekkigste conflicten ter wereld op te lossen.

"Als jij geen vrede kan brengen, kan niemand het", verklaarde Trump in de nacht voor zijn inauguratie tegenover de man van zijn dochter Ivanka. "Al mijn hele leven hoor ik dat dit de moeilijkste deal is die er te sluiten valt, maar ik heb het gevoel dat Jared geweldig werk gaat doen."

Afgelopen woensdag zei Trump dat Amerika Jeruzalem als hoofdstad van Israël erkent en daarom de ambassade verplaatst van Tel Aviv naar de felbevochten stad. Internationaal wordt gevreesd dat die stap het geweld in het Midden-Oosten eerder doet oplaaien, dan dat het Kushner dichter bij zijn ambitieuze vredesdeal brengt.

De paus sprak zijn zorgen uit, leiders in het Midden-Oosten zijn woedend en ook bondgenoten als de Britse premier May hadden kritiek. Toch gelooft het Witte Huis dat Trumps beslissing de vredesmissie van Kushner niet in gevaar brengt.

Palestijnen zien Kushner niet meer zitten

Kushner, zelf geboren in een joods-orthodoxe familie, werkt al maanden aan de vredesonderhandelingen. Met een klein en onconventioneel team van diplomatieke nieuwkomers reisde hij meerdere malen af naar het Midden-Oosten. Van coördinatie met het ministerie van Buitenlandse Zaken van Rex Tillerson lijkt daarbij geen sprake.

De vraag is nu hoe Kushner het vredesproces na Trumps besluit weer op gang moet krijgen: de Palestijnse onderhandelaars voelen zich na de bezoekjes van Kushner aan het lijntje gehouden, terwijl Israël er als enige winnaar met de buit van doorgaat. De rol van de Verenigde Staten als eerlijke bemiddelaar in de onderhandelingen is, wat de Palestijnen betreft, uitgespeeld.

Kushner schuwt de publiciteit, zo was hij op de persconferentie waar Trump zijn omstreden beslissing bekendmaakte in geen velden of wegen te bekennen. Maar volgens goed ingevoerde bronnen staat hij achter het besluit van zijn schoonvader.

Sterker nog, een bron dicht bij Kushner vertrouwde online-magazine Politico toe: "Kushner stond niet alleen achter Trumps beslissing, de beslissing kwam bij hem vandaan." Tijdens een zeldzaam persmoment vorig weekend, gaf Kushner nog geen enkele hint over zijn ultieme 'vredesdeal'.

En daarmee ging de jonge adviseur ook in tegen de adviezen van minister van Buitenlandse Zaken Tillerson en minister van Defensie Mattis. Die waarschuwden Trump volgens verschillende Amerikaanse media juist voor een ambassade-verhuizing in Israël, omdat dit de veiligheid van Amerikaanse diplomaten en troepen in het Midden-Oosten in gevaar zou brengen.

Minder invloed

Dat maakt dat de inzet voor Kushner, die de afgelopen maanden al veel over zich heen kreeg, hoog is. Sinds generaal John Kelly als chief of staff de scepter zwaait in het Witte Huis, lijkt zijn invloed afgenomen. Daarnaast worstelt Kushner met het onderzoek van speciaal aanklager Robert Mueller naar zijn contacten met Russische functionarissen. Met een vredesdeal in het Midden-Oosten zou hij al zijn critici de mond voorgoed snoeren.

Hoewel de Arabische wereld moord en brand schreeuwt, geloven Kushner en zijn team dat de Arabische bondgenoten na een 'afkoelingsperiode' toch bereid zullen zijn weer met hen om tafel te gaan zitten. "We zijn er zeker genoeg van dat we in de toekomst een deal voor elkaar kunnen krijgen", zegt een Witte Huis adviseur tegen Politico. "Ik denk dat iedereen erkent dat er zonder de inmenging van de Verenigde Staten gaan vredesdeal gaat komen."

Goodwill kweken

Kushner heeft de afgelopen tien maanden vele bezoeken afgelegd aan het Midden-Oosten. Hij ging drie keer naar Saudi-Arabië, de grootste macht in de Arabische wereld. Daar probeerden Kushner en zijn gezanten goodwill te kweken bij de Saudische royals, die de Palestijnen uiteindelijk aan boord zouden moeten krijgen voor het 'ultieme vredesakkoord'.

Hoewel koning Salman van Saudi-Arabië de Jeruzalem-beslissing van Trump "een gevaarlijke stap" noemt, verwacht het Witte Huis dat de Saudi's snel bijtrekken.

Toch lijkt een vredesdeal in jaren niet zo ver weg te zijn geweest als nu. De verwachtingen zijn dan ook alles behalve hooggespannen, maar juist dat zou in het voordeel van Kushner kunnen werken, denkt een bron rondom de topadviseur: "Want als hij gelijk heeft en dit voor elkaar krijgt, dan is hij de held van alle helden."

Gisteren leidde het besluit om de Amerikaanse ambassade te verplaatsen tot rellen in de Palestijnse gebieden. Daarbij vielen twee doden en 700 gewonden: