Wat kan je doen als je profielfoto wordt misbruikt voor sekschantage?

• Jade van Doornik

  redacteur Online

Kan je voorkomen dat je profielfoto wordt gestolen en misbruikt voor online sekschantage? Voor meerdere meisjes uit Tilburg en Helmond is het al te laat. Wat kunnen zij nu nog doen?

"Facebook en Twitter kunnen foto's offline halen als je contact met ze opneemt", zegt internetjurist Arnoud Engelfriet. "De ervaring leert dat de bedrijven vrij snel actie ondernemen."

De 17-jarige Elodie kwam er na drie weken achter dat een nepaccount haar foto's gebruikte, bij haar duurde het even voordat Twitter ingreep. Ze deed meerdere meldingen en moest eerst haar identiteitsbewijs opsturen.

Bekijk hier het verhaal van Elodie:

Een logische volgende stap is aangifte doen bij de politie. "Maar je zaak zal waarschijnlijk niet veel prioriteit krijgen", denkt Engelfiet. "De kans dat de dader uit een land komt waarmee we een uitleveringsverdrag hebben, is niet zo groot. Lijkt het duidelijk een Nederlander te zijn, dan maak je meer kans."

Geen idee van misbruik

Via internet verspreiden foto's zich snel en oncontroleerbaar. "Als iets circuleert, krijg je dat niet makkelijk meer weg", zegt Engelfriet. "Je staat er eigenlijk buiten en blijft er altijd een beetje achteraan hollen."

Ook zijn er veel mensen die helemaal niet weten dat hun foto misbruikt wordt. "De chanteur meldt natuurlijk niet dat hij je foto gestolen heeft, en het internet is zo groot dat de kans klein is dat je het zelf tegenkomt."

Controleer misbruik

Engelfriet ziet in die onwetendheid ook een positieve kant. "Je kunt je afvragen: als je het niet doorhebt, hoeveel last heb je er dan van?"

Maar je kunt wel degelijk controleren of er iets met je foto's gebeurt, zegt Remco Pijpers van Kennisnet, een overheidsorganisatie die scholen adviseert. "Google jezelf regelmatig. De zoekmachine heeft een functie die 'omgekeerd kan zoeken'. Dan voer je je eigen foto in en zie je waar die afbeelding allemaal op het internet wordt gebruikt."

Let op je pose

Wie zijn profiel op sociale media afschermt, houdt nog steeds de kans dat de profielfoto gestolen wordt. Op Facebook en Twitter is het plaatje voor iedereen te bekijken en te downloaden. "Je moet goed nadenken over hoe je op die foto staat, welke pose je aanneemt", zegt Pijpers. "Bedenk dat heel de wereld mee kan kijken."

Helemaal voorkomen dat iemand misbruik maakt van je foto is lastig, denkt hij. Maar je kunt er wel invloed op uitoefenen: "Als je heel erg bezig bent met mooi gevonden worden en op die manier op de foto gaat, lenen je foto's zich meer voor dit soort praktijken."

Toch waren veel van de foto's van de slachtoffers uit Tilburg en Helmond volgens Omroep Brabant 'gewone' selfies.

Praat erover

"Iedereen die online iets doet, is kwetsbaar", zegt Pijpers. "Het is goed als kinderen onderling hun slechte ervaringen delen. Maar natuurlijk hebben ook ouders een voorlichtende rol."

"Ga het gesprek aan met je kind. Niet op een beangstigende manier, maar observeer samen online gedrag van anderen en je kind. Wat is leuk? En wat misschien minder?"

Kennisnet doet onderzoek naar de voorlichting van scholen over het onderwerp. "Veel scholen doen hun stinkende best, maar doen het niet structureel en ook niet effectief. Daar valt nog veel winst te behalen."