Ze is niet de minste: modeontwerper Iris van Herpen. Haar ontwerpen worden gedragen door internationale beroemdheden als Björk, Lady Gaga, Beyoncé en actrice Tilda Swinton. Vandaag krijgt Van Herpen de Johannes Vermeer Prijs 2017, de Nederlandse staatsprijs voor de kunsten.
"Het is fijn dat mode gezien wordt als een serieuze kunstvorm", vindt Van Herpen, die bijzondere mode ontwerpt. "Het zijn geen jurken die je aantrekt op de fiets naar je werk." Naast naald en schaar gebruikt ze bijvoorbeeld ook de 3D-printer.
Onzichtbare lagen
"Microstructuren interesseren me. Dat wat je ziet onder een microscoop. Ik ben gefascineerd door de onzichtbare lagen om ons heen. Die wil ik zichtbaar maken. Die structuren probeer ik te pakken", zegt de ontwerper.
Haar fascinatie resulteert in ingewikkelde processen die moeten leiden tot nieuwe materialen. "Dat doe ik samen met een architect of een wetenschapper. Dat zijn lange processen, veel uitproberen en veel fouten maken. Materiaal is de basis van alles. Ik zou het proces van ontwerpen niet kunnen starten zonder het materiaal."
New Couture
De jury oordeelt dat Van Herpen andere disciplines en kunstenaars beïnvloedt en op fundamentele wijze de manier verandert waarop mensen over mode denken. Verder is er veel lof voor "haar grensverleggende en interdisciplinaire ontwerpen, waarin zij uitzonderlijk talent en ongebreidelde nieuwsgierigheid verbindt aan vernieuwende digitale technieken en ambachtelijk vakmanschap".
Dat vakmanschap resulteerde in 2007 in een eigen label vanuit haar studio in Arnhem. Daar ontwikkelde Van Herpen een unieke ontwerpstijl die zij New Couture noemt. De ontwerpen zijn futuristisch en sculpturaal en te zien in musea als het Victoria & Albert Museum in Londen, het Cooper Hewitt Museum in New York en het Palais de Tokyo in Parijs.
Een zestal van haar jurken is opgenomen in de collectie van het Metropolitan Museum of Art in New York.
Het ontwerpen is bij Van Herpen een ingewikkeld en chaotisch proces. "Ik haal mijn inspiratie uit dans, kunst, wetenschap en architectuur. Het begint met een idee, maar onderweg gaat dat een eigen leven leiden. Ik drapeer het materiaal op een pop, ik teken niets. Dat gaat op gevoel. Zonder te veel na te denken", zegt Van Herpen.
"Bijna als een soort meditatie. En op een bepaald moment weet ik: dit is het. En dan ga ik het maken. Dat drapeerproces kan uren duren, maar soms ook dagen."
De honderdduizend euro die aan de staatsprijs zijn verbonden, wil ze aan drie projecten besteden. "Allereerst wil ik geld steken in materiaalontwikkeling. Daarnaast heb ik in januari in Parijs een show en ben ik bezig met het uitgeven van een boek met creaties."
