Amnesty staat terecht in Turkije voor een workshop/terreurvergadering
In Turkije begint vandaag de rechtszaak tegen de 'Elf van Büyükada'. De voorzitter en directeur van Amnesty International in Turkije staan terecht, samen met zeven andere mensenrechtenactivisten en twee trainers. Ze worden verdacht van lidmaatschap van een terroristische organisatie. Het Openbaar Ministerie eist tot 15 jaar cel.
Tien van de elf werden op 5 juli gearresteerd op het eiland Büyükada, voor de kust van Istanbul. Ze woonden daar een training bij over digitale veiligheid. De workshop werd georganiseerd door de Nederlandse hulporganisatie Hivos en gegeven door een Duitse en Zweedse trainer. De elfde aangeklaagde, Amnesty Turkije-voorzitter en advocaat Tanir Kilic, zat toen al een maand vast.
Aan de vooravond van de eerste zitting reageert de directeur van Amnesty International Europa, John Dalhuisen, furieus op het aanstaande proces. "Vanaf het moment dat zij werden opgepakt, was het duidelijk dat dit een politiek gemotiveerde vervolging is. Bedoeld om kritische stemmen in Turkije het zwijgen op te leggen."
Sociale chaos
In de aanklacht wordt de workshop over digitale veiligheid aangeduid als "een training in methoden en tactieken die ook worden gehanteerd door terroristische organisaties". Volgens Amnesty zelf ging het om een training zoals die worden gegeven bij ieder groot bedrijf, overheidsinstantie of NGO die omgaat met gevoelige informatie.
De samenkomsten van Amnesty en andere mensenrechtenorganisaties zijn volgens de aanklacht bedoeld om "een beweging op gang te brengen die sociale chaos creëert". Die beweging zou "de publieke orde bedreigen met gewelddadige acties". Deze activiteiten zijn daarmee "in lijn met de doelstellingen van terreurorganisaties".
De training op Büyükada wordt in de aanklacht aangeduid als "een geheime en verboden samenkomst", en is daarmee verdacht. Het bewijs hiervoor is dat de workshop niet was gemeld bij het bestuur van het eiland. Ook in Turkije is het niet gebruikelijk om iedere vergadering of training te melden bij het stadsbestuur.
In het web van Justitie
De zaak trekt internationaal veel aandacht. Volgens de mensenrechtencommissie van de Raad van Europa gebruikt de Turkse regering de rechtsstaat om critici en het vrije woord het zwijgen op te leggen. De Duitse bondskanselier Merkel noemde de zaak tegen Amnesty een voorbeeld van hoe onschuldigen in Turkije verstrikt kunnen raken in het web van justitie.
Volgens Merkel zitten in Turkije Duitse staatsburgers vast om puur politieke redenen. Ze doelt daarmee onder anderen op Peter Steudtner, een van de trainers op Büyükada. Duitse politici suggereren dat Steudtner het slachtoffer is van Turkse "gijzelingsdiplomatie"; waarbij Turkije zijn gevangenschap zou gebruiken in onderhandelingen met Duitsland.
De Turkse regering eist de uitlevering van vermeende Gülenisten, die na de mislukte coup naar Duitsland vluchtten. Turkije wil hen vervolgen, maar Duitsland gaf ze asiel omdat de rechter in Duitsland er niet op vertrouwt dat zij een eerlijk proces krijgen in Turkije. Steudtner zou worden vastgehouden om uitlevering door Duitsland af te dwingen.
Het zal voor de advocaten lastig worden het ontstane beeld over de mensenrechtenactivisten tijdens de rechtszaak te ontkrachten. Zeker omdat in de maanden na de arrestaties in pro-regeringsmedia een harde smaadcampagne vol complottheorieën is gevoerd tegen Amnesty en de verdachten.
Het dagblad Star schreef in juli te weten dat "de geheime ontmoeting van de Turkse en buitenlandse activisten" plaatsvond in opdracht van CIA- en MI6-agenten. De felle pro-AKP-krant Yeni Safak wist daar later aan toe te voegen dat de Duitse inlichtingendienst BND de bijeenkomst financierde, in ruil voor een rapport van de activisten over Turkije.
President Erdogan noemde de training op Büyükada vlak na de arrestaties een poging de coup van juli vorig jaar voort te zetten. Andrew Gardner, hoofdonderzoeker van Amnesty in Turkije, zei hier eerder over: "De drijvende krachten achter dit soort zaken in Turkije zijn de politieke leiders en de pro-regeringsmedia. Niet een onafhankelijk onderzoek."
