De christendemocratische ÖVP van de 31-jarige Sebastian Kurz heeft volgens de exitpoll de Oostenrijkse parlementsverkiezingen gewonnen. De partij heeft bijna 32 procent van de stemmen behaald, blijkt uit de prognoses.
De sociaal-democraten en de rechts-populisten strijden om plaats twee. Deze laatste partij, de FPÖ, stond steeds te boek als de meest waarschijnlijke regeringspartner van de ÖVP van Kurz.
"Dat is een taboebreuk, als Kurz in zee zou gaan met een man die zich in neo-nazikringen bewoog", zegt Christian Rainer, hoofdredacteur van het Oostenrijkse weekblad Profil. "Dat zou niet een ruk naar rechts zijn, maar naar radicaal-rechts."
De leider van de FPÖ, Heinz-Christian Strache, is een man met een neonazi-verleden. Zijn partij is na de Tweede Wereldoorlog voortgekomen uit een initiatief van oud-SS'ers.
Zelf zegt Strache dat hij dom, naïef en jong was toen hij zich actief bewoog in kringen van rechts-extremisten en neonazi's. Hij zegt dat hij extremisme in al zijn vormen afwijst. Hij zet zich met zijn partij af tegen asielzoekers en zegt te willen voorkomen dat Oostenrijkers een minderheid worden in eigen land.
Radicaal rechtse agenda
"Het is heel spannend wat er gaat gebeuren", vindt ook hoogleraar Europese geschiedenis en integratie Mathieu Segers. "Oostenrijk is in Europa altijd al de voorloper geweest van de radicaal rechtse agenda, sinds het einde van de jaren 90, toen de populistische leider Jörg Haider zijn successen boekte."
"De christen-democratische ÖVP was pro-Europa, maar schuurt nu aan tegen de populisten die veel meer anti-Europa zijn. Dat wringt. Welke kant gaan de christendemocraten op, is de vraag. Het zal een impuls geven aan de toekomst van de EU", denkt Segers.
De angst die leeft onder de mensen zit vooral tussen de oren. Toch weet Kurz van die angst handig gebruik te maken.
De conservatieve ÖVP en de sociaal-democratische SPÖ vormden jarenlang een coalitie. Aan die samenwerking kwam dit voorjaar een einde toen de regering na allerlei conflicten uiteenviel. De verkiezingen van vandaag stonden eigenlijk gepland voor over een jaar.
Sindsdien is de ster van ÖVP-leider Kurz snel rijzende. "Als persoon is hij niet zo rechts als hij zich in de verkiezingsstrijd voordoet. Maar met zijn rechtse standpunten heeft hij in de campagne de rechts-radicale FPÖ wel wind uit de zeilen genomen. En dat levert Kurz stemmen op", zegt Rainer.
Angst
Vooral op het gebied van immigratie is de ÖVP rechtser sinds Kurz lijsttrekker is. Rainer: "Immigratie is zijn belangrijkste thema, maar de 200.000 vluchtelingen die Oostenrijk heeft opgenomen zijn eigenlijk geen probleem. De angst die leeft onder de mensen zit vooral tussen de oren. Toch weet Kurz van die angst handig gebruik te maken."
Kurz heeft onder andere beloofd de migratieroutes door de Balkan en over de Middellandse Zee te zullen sluiten en uitkeringen voor asielzoekers sterk te verlagen.
Macht
Segers: "Oostenrijk is pas lid van de EU sinds 1995. Ze hebben daardoor niet zulke diepe banden met Europa als de rest, ze hebben niet de geschiedenis en de ballast van oude verplichtingen die de rest wel heeft. Ze zitten daardoor dichter op de tijdgeest."
Rainer verwacht dat Kurz als kanselier meer in de richting van EU-lidstaten in Oost-Europa zal trekken. Mogelijk ontstaat er dan een blok dat er een heel andere immigratiepolitiek op nahoudt dan de rest van de EU. En dan zou Oostenrijk volgens Rainer "voor zo'n klein land ineens wel erg veel macht krijgen".
