Het nieuwe kabinet gaat de arbeidsmarkt hervormen. Belangrijkste doel: meer mensen aan een vaste baan helpen. Daarvoor moet het verschil tussen vaste en flexibele contracten kleiner worden. Vast minder vast, flex minder flex.
Vooral voor de zelfstandige zonder personeel, en voor de werkzekerheid van flexwerkers én mensen in vaste dienst heeft dat aanzienlijke gevolgen. Nieuwsuur legt de plannen van het kabinet-Rutte III voor aan econoom Mathijs Bouman.
Mathijs, het kabinet wil de arbeidsmarkt moderniseren. Als je kijkt naar het hele pakket: is dat gelukt?
Dat hangt van je smaak af, maar voor mijn gevoel gaat het hiermee de goede kant op. Het is allemaal niet heel revolutionair, het is geen echte doorbraak. Maar het voldoet wel eindelijk aan de wens van veel economische adviseurs, uit binnen- en buitenland: flex minder flex en vast minder vast.
Dat houdt in: meer rechten voor mensen met een flexcontract en wat minder voor mensen met vaste contracten. Zo heb je straks bijvoorbeeld ook na een kort contract recht op een transitievergoeding, en kunnen rechters straks iets eenvoudiger instemmen met ontslag.
Dat is een nieuwe inslag, want in vergelijking met andere landen waren de verschillen in rechtspositie in Nederland best groot. De oude Wet Werk en Zekerheid moest die verschillen verkleinen, maar in de praktijk werkte dat niet. En het bracht vooral werkgevers in een lastig parket, omdat ze mensen moeilijker konden ontslaan.
Wie zijn er met deze maatregelen het beste af, de werkgevers of werknemers?
Deze maatregelen laten in theorie de arbeidsmarkt als geheel beter werken. Dat leidt uiteindelijk tot meer werkgelegenheid en dat is voor beide partijen goed.
Juridisch zit er veel fijns in voor werkgevers, want ze hoeven bijvoorbeeld minder lang door te betalen voor zieke werknemers. De bedoeling is dat werkgeverschap aantrekkelijker wordt, met het effect dat meer mensen een baan vinden en op de goede plek belanden.
Je kunt eigenlijk niet zeggen: wat goed is voor de één is slecht voor de ander. Kijk maar naar het Deense model, waar iedereen heel snel ontslagen kan worden maar ook heel snel weer aan de slag komt. Met deze maatregelen gaat het wel de goede richting op, juridisch en economisch.
Een werkgever mocht maximaal twee jaar een tijdelijk contract aanbieden. Dat wordt nu drie jaar. Gaat dat ook echt leiden tot meer mensen met een vast contract?
Ik vind het wel logisch dat die periode weer drie jaar wordt in plaats van twee. Het was Asscher's belofte dat je eerder kans had op een vaste baan na twee jaar, die niet waargemaakt kon worden.
Maar ook met drie jaar zal het waarschijnlijk niet leiden tot het in vaste dienst nemen van meer mensen. Het effect is wel dat mensen minder snel en vaak op straat komen te staan.
Voor zzp'ers verandert er veel. De omstreden wet DBA gaat de prullenbak in en zzp'ers worden opgedeeld in drie groepen. Gaat dat helpen?
Dat is fundamenteel goed. Tot nu toe wilde men alle zzp'ers, de kwetsbare groepen en de succesvolle ondernemers, gelijk behandelen. Nu is erkend dat de ene zzp'er de andere niet is en dat je ze dus ook ongelijk moet behandelen.
Daarvoor heb je een criterium nodig: wie moet je helpen, wie moet je lekker z'n gang laten gaan? Dat gebeurt nu met het minimum uurtarief. De overheid zegt: als je dat niet haalt, gaan wij het voor je opnemen, dan moet je gewoon in dienst.
Het andere uiterste is de succesvolle zzp'er, de managementconsultant die 75 euro per uur of meer verdient. Die wordt straks met rust gelaten, die houdt z'n eigen broek wel op.
De middengroep is lastiger: daar wordt iets voor bedacht wat lijkt op de wet DBA, met een module waarin moet worden opgegeven hoe de opdracht wordt ingevuld. Dit noemen ze in het coalitieakkoord de 'opdrachtverklaring', maar onduidelijk is nog wat dat precies is.
De definitie wat een zzp'er is, is fundamenteel ingewikkeld: wat maakt een zzp'er tot ondernemer? Wie is de baas tijdens de opdracht? Maar die vraag wordt nu niet beantwoord, er wordt alleen gekeken naar prijs. Dit is dus nog niet kant-en-klaar.
Als je naar het hele pakket kijkt, wat mis je dan?
Wat opvalt is dat het hele thema demotie niet genoemd wordt. Dat onderwerp durven ze kennelijk niet aan te raken. Terwijl het op een goede manier langdurig inzetbaar houden van oudere werknemers echt een groot probleem is.
