Waarom heet Irma eigenlijk Irma?

• Sherina Leerdam & Nisrine Sahla

Eerst kwam Harvey, toen Irma en nu is Jose onderweg. Maar wie bepaalt eigenlijk welke naam een orkaan krijgt? En waarom hebben ze mensennamen? In onderstaande video leggen we het uit:

De naam van een orkaan wordt bepaald door de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO). Dat is het gespecialiseerde onderdeel van de Verenigde Naties dat gaat over het weer, klimaat en water.

De organisatie hanteert al decennia per gebied een lijst met orkaannamen. Er zijn meerdere lijsten met namen op alfabetische volgorde - die lopen tot de letter W. Als alle lijsten zijn gebruikt, worden ze weer van voren af aan gebruikt.

De eerste orkaan van dit jaar kreeg dus de naam met de letter A, in dit geval Arlene. Die daarop heette Bret. En inmiddels komt Jose er dus aan. Zie onderstaande tabel:

Als er meer orkanen zijn dan gebruikte letters op de lijst, wordt er overgegaan op het Griekse alfabet, zoals alpha en bèta. In 2012 was dat bijna het geval. Er waren zoveel orkanen, dat we uitkwamen bij de letter S van orkaan Sandy.

Daarvoor duiken we even de geschiedenis in. Sinds de middeleeuwen krijgen orkanen al namen. Rond de 19e eeuw werden deze natuurverschijnselen vernoemd naar heiligen. En in 20e eeuw naar een cijfer van hun eigen lengte-breedtegraad. Orkaan 52.09061 bijvoorbeeld.

Dit werd al snel verwarrend en bovendien bekt het niet heel lekker. Daarom werd na de Tweede Wereldoorlog besloten korte en krachtige namen te geven aan orkanen. Dit maakt het volgens het WMO gemakkelijker om wereldwijd informatie uit te wisselen.

Vanaf toen kozen meteorologen namen van vrouwen uit hun eigen omgeving. Zoals Alice, Dolly en Edna. Dit werd als discriminerend ervaren door feministen en eind jaren 60 kwam hier dan ook verandering in. Sindsdien krijgen orkanen om en om mannen- en vrouwennamen.

Isis en Katrina

In principe wordt de lijst iedere zes jaar dus opnieuw gebruikt. Maar als een orkaan de twijfelachtige eer heeft veel te hebben verwoest halen ze hem van de lijst. De orkaannamen mogen dan 'met pensioen'.

Dit gebeurde bijvoorbeeld bij Katrina, die in 2005 zo'n 1800 dodelijke slachtoffers maakte. Ook is de naam Isis inmiddels van de orkaanlijst geschrapt, omdat die werd geassocieerd met Islamitische Staat. Ivette kwam in haar plaats.

Opvallend is dat op de lijst met namen van de Caribische Zee, Golf van Mexico en de Noord Atlantische Zee, allemaal westerse namen te vinden zijn. Daar is een simpele reden voor: orkanen die plaatsvinden in het Westen, krijgen een westerse naam.

In Aziatische landen zoals Indonesië, hebben orkanen dus een hele andere naam dan bij ons. Daar hebben ze te maken met de orkanen Bakung, Flamboyan en Nangka.

"Het is zo dat wij een andere namenlijst hanteren voor orkanen dan bijvoorbeeld in de Filipijnen. Zo gebruikt het Westen de naam Haiyan voor dezelfde orkaan die in 2013 over de Filipijnen raasde, terwijl ze op de Filipijnen zelf de naam Yolanda gebruiken", zegt weerman Peter Kuipers Munneke.

Interessant weetje: wetenschappers aan de Universiteit van Illinois zeggen dat orkanen met vrouwelijke namen meer worden onderschat dan die met mannelijke namen. Orkanen met vrouwelijke namen zouden dan ook meer schade aanrichten, omdat ze als minder gevaarlijk worden gezien. Al is deze hypothese nooit helemaal bewezen.