"Drie jaar na de start van m'n bedrijf zeggen ze nog steeds dat ik gek ben. Totaal gek, want ik begon eraan zonder te weten wat de toekomst bracht." De Portugese Fátima Santos heropende na de crisis het textielbedrijf waar ze ooit werknemer was. Ze bedacht een nieuwe strategie en staat nu aan het hoofd.
"China doet er op dit moment ongeveer 45 dagen over om stoffen te leveren. Terwijl wij er, als de bestelling gedaan is, maximaal twee, drie dagen over doen", zegt Santos. "We zijn in staat om binnen die tijd aan de klant te leveren. Dit is voor ons de nieuwe markt."
Nu heb ik een prettig leven zonder zorgen.
De productie in de fabriek draait nog niet op volle toeren. Twee derde van de oude werknemers keerde niet terug. Wie wel weer aan de slag kon, is zich bewust van het economisch wonder. "Dit is de kers op de taart. Nu heb ik een prettig leven zonder zorgen", zegt werknemer Amadeu.
Hij kent veel mensen die tijdens de crisisjaren hun baan kwijt zijn geraakt. "Tienduizend mensen in dit gebied werden werkloos. Veel fabrieken zijn gesloten. Ik kom zelf uit Famalicão. Ook daar gingen veel fabrieken dicht. Veel mensen zijn hun baan kwijt, hele families."
Er zijn meer ondernemingen die met hulp van de Portugese overheid overeind krabbelen. In het parlement zetelt een voor Portugal en Europa ongekende regeringscombinatie van socialisten, een links blok en de communistische partij. De regering geeft na jaren van bezuinigingen nadrukkelijk geld uit aan bedrijven, pensioenen en mensen met een minimumloon.
"De Portugezen kunnen nu naar de toekomst kijken met een vertrouwen dat er vier jaar geleden niet was", zegt João Oliviera, de fractievoorzitter van de communistische partij. "Ze zien dat er een alternatief is voor de politiek van de trojka. Het idee dat je niet los kon komen van de regels uit Brussel, is onderuit gehaald."
De verwachte economische groei van Portugal bedraagt dit jaar 2,7 procent. Toch merken niet alle Portugezen daar wat van. Zo schrapen Jorge en Ines met twee freelance banen in het onderwijs net 1800 euro per maand bij elkaar.
"Ik werk al sinds m'n 18e en heb altijd de eindjes aan elkaar moeten knopen. Ik heb het financieel nooit breed gehad", zegt Jorge. Het stel heeft twee kinderen samen, maar ziet dat wel als een risico. "Alsof we financieel aan het speculeren zijn."
Hun onzekere contracten bieden weinig uitzicht op verbetering. Toch hebben veel landgenoten het nog veel zwaarder. "Het is eng als je bedenkt dat mensen om me heen die het betrekkelijk goed hadden, nu in de problemen zitten", zegt Ines. "Dan is kinderen krijgen zonder twijfel een risico. Zo voel ik het echt."
En dat gevoel hebben meer Portugezen. Tussen 2001 en 2015 daalde het geboortecijfer met meer dan 24 procent. Volgens deskundigen speelt de economische crisis daarin ook een rol.
Uit Europese statistieken blijkt dat in 2016 zo'n 87.000 kinderen werden geboren in Portugal. En daarmee staat het land onderaan de EU-ranglijst. Alleen Italië scoort nog slechter.
