MH17-verdachten volgens Nederlands recht vervolgd in Nederland

De verdachten van het neerhalen van vlucht MH17 zullen door een Nederlandse rechtbank worden berecht, onder de Nederlandse wet. Dat hebben de vijf landen van het Joint Investigation Team (JIT) besloten, die samenwerken in het strafrechtelijk onderzoek.

Er waren verschillende mogelijkheden om de verdachten te vervolgen. Zo lag de optie op tafel om een speciale internationale rechtbank van de vijf landen op te richten. Dat was ingewikkeld, omdat de rechtssystemen van de landen van elkaar verschillen.

De oprichting van een tribunaal van de Verenigde Naties viel af toen dat twee jaar geleden werd geblokkeerd door Rusland in de VN-Veiligheidsraad.

Voorbereidingen

Nu hebben de betrokken landen Nederland, Australië, België, Oekraïne en Maleisië dus besloten om de daders te berechten in Nederland. De andere landen hebben gezegd volledig vertrouwen te hebben in het Nederlandse rechtssysteem.

Toenmalig minister Van der Steur van Veiligheid en Justitie zei vorig jaar al rekening te houden met vervolging in Nederland. Er worden daarom al langer voorbereidingen voor getroffen.

Het strafonderzoek naar de ramp is nog in volle gang. Hoewel er wel verdachten in beeld zijn, is nog niemand in staat van beschuldiging gesteld.

Het is zeer de vraag of er ook daadwerkelijk verdachten in de rechtbank zullen verschijnen. De Russische en Oekraïense grondwetten staan uitlevering van onderdanen niet toe. Verdachten uit de twee landen zouden in theorie wel vrijwillig naar Nederland kunnen komen om hier terecht te staan. Als de verdachten niet in de rechtbank verschijnen, kunnen zij bij verstek veroordeeld worden.

Nederland heeft met Oekraïne afspraken gemaakt over het verhoren van verdachten via een videoverbinding. Oekraïne zal de celstraffen overnemen die een Nederlandse rechter oplegt aan zijn onderdanen. Op deze manier kunnen Oekraïense verdachten worden vervolgd, terwijl er recht wordt gedaan aan het uitleveringsverbod in de Oekraïense grondwet.

Met Rusland zijn dergelijke afspraken niet gemaakt.

Verdrag

Volgens minister Blok van Veiligheid en Justitie moet er juridisch nog wel wat gebeuren voor een proces kan beginnen. Zo moet er een verdrag met Oekraïne worden gesloten om de overdracht van strafvervolging te regelen. Dat zorgt ervoor dat de daders voor de dood van alle slachtoffers kunnen worden vervolgd, en niet alleen voor de Nederlandse. Het verdrag wordt overmorgen ondertekend en dan zo snel mogelijk voorgelegd aan de Tweede Kamer.

Verder sluiten de betrokken JIT-landen later dit jaar een akkoord waarin zij afspreken dat ze zich zowel politiek als financieel verbinden aan de vervolging.

Lange adem

Premier Rutte zegt dat het strafrechtelijk onderzoek een proces van lange adem is, maar dat er stap voor stap vorderingen worden gemaakt. Hij vindt het een goed besluit om de vervolging en berechting van de verdachten in Nederland te laten plaatsvinden. "Het Nederlandse rechtssysteem heeft internationaal een uitstekende reputatie en het voorziet bijvoorbeeld in spreekrecht voor nabestaanden."

Voorzitter Van Zijtveld van de Stichting Vliegramp MH17, waarin nabestaanden zijn verenigd, is blij dat er een knoop is doorgehakt. "Wij hebben altijd gezegd: het mag niet te lang duren voor de daders voor de rechtbank komen. Het doet nabestaanden deugd dat er nu weer een nieuwe stap is gezet."