Het stond al bijna vast: de Braziliaanse overheid zou een stuk Amazoneregenwoud van 6000 km2 niet meer beschermen tegen ontbossing. Het wetsvoorstel was al goedgekeurd, alleen president Michel Temer kon het nog tegenhouden.
En toen was daar een tweet van supermodel Gisele Bündchen:
Binnen een week kreeg ze antwoord van Temer: in een aan Bündchen gerichte tweet maakte hij bekend dat hij zijn veto over het wetsvoorstel uitsprak. De overheid blijft het natuurgebied dus beschermen. Heeft een model zoveel invloed op de president dat zij het regenwoud kan redden, of zit hier meer achter?
Het laatste. Ondanks de afspraak uit 2004 dat Brazilië de boskap terug zou dringen, neemt de ontbossing de laatste jaren weer toe. Volgens Fábio de Castro van CEDLA, het onderzoeksinstituut voor Latijns Amerika van de Universiteit van Amsterdam, is vooral in de laatste maanden de ontbossing uitgebreid. "De overheid heeft het budget voor controle op boskap gehalveerd. In 2016 was de ontbossing al gestegen, in 2017 stijgt het nog meer."
Vooral de vleesindustrie maakt dankbaar gebruik van die toegang tot de Amazone: volgens Greenpeace wordt 80 procent van het verdwijnende bos verwoest voor veehouderijen. De Castro stelt dat dit tien jaar terug al onder president Lula da Silva begon. "Het ministerie van Ontwikkeling heeft grote vleesbedrijven geholpen met groeien, met leningen en speciale kredieten. Ook werd er via diplomatieke wegen meer ruimte gemaakt voor export."
Nieuw voorstel
Het veto is volgens De Castro dan ook een pure publiciteitsstunt, en hij staat hier niet alleen in. Verschillende natuurbeschermingsorganisaties melden dat er alweer een nieuw wetsvoorstel in de maak is, dat buiten de president om goedgekeurd kan worden. De verantwoordelijkheid zou dan van de president naar het parlement worden geschoven. "Het veto betekent dus uiteindelijk niets", aldus De Castro.
Het imago van de president heeft een flinke boost nodig: hij ligt in eigen land flink onder vuur vanwege een corruptieschandaal. Daarnaast zijn ze in het buitenland ook niet helemaal tevreden met zijn beleid.
Dit soort verraad is gebruikelijk in Brazilië.
Niet dat de president zich iets aantrekt van zijn volk: volgens De Castro gaat het Temer vooral om zijn imago in het buitenland.
Biefstuk
De Braziliaanse politie ontdekte namelijk dat veel Braziliaans vlees van slechte kwaliteit is. Dit kon gebeuren omdat de grote vleesproducenten steekpenningen betaalden aan controleurs van de overheid. De grootste importeurs van Braziliaans vlees, waaronder de EU, stellen nu strengere eisen aan de exporteurs.
Maar ook financiële steun uit het buitenland speelt volgens De Castro een rol. "Brazilië krijgt een heleboel geld uit een internationaal fonds om klimaatverandering tegen te gaan." Het Amazonewoud is hiervoor erg belangrijk, omdat het veel CO2 opneemt. "Daarom had de regering afgesproken om de ontbossing te verminderen."
Het moment waarop Temer zijn veto uitspreekt is dan ook niet toevallig: de president stond namelijk op het punt te vertrekken naar Noorwegen. Hier overlegt hij met de Noorse premier over het verder terugdringen van ontbossing. De Scandinaviërs hebben sinds 2008 al 1.1 miljard dollar gestoken in het terugdringen van ontbossing.
De Noorse minister van Milieu stelt nu dat deze geldstroom stopt als de ontbossing ook maar een beetje toeneemt in 2017. Met het veto toont Temer wat goodwill om de stijging stil te zetten.
Maar als door dat nieuwe wetsvoorstel de ontbossing alsnog toeneemt, zet Noorwegen de geldstroom stil.
"Dit is een kortetermijnoplossing voor Temer," zegt De Castro. "Hij probeert zijn imago te verbeteren, maar hij staat in een zwakke positie door de corruptieschandalen en de protesten. Er is een grote kans dat hij het niet meer lang volhoudt als president."