Conservatieve DUP maakt Mays brexit er niet makkelijker op

De protestantse Noord-Ierse Democratische Unionistische Partij (DUP) gaat de nieuwe regering van premier May gedoogsteun geven. Of de partij ook ministers voor het kabinet gaat leveren, is nog niet duidelijk. Partijleider Arlene Foster ging daags na de verkiezingen niet verder dan te zeggen dat ze in gesprek gaat met de Conservatieven om voor stabiliteit te zorgen. Ze zal haar huid duur verkopen.

Duidelijk is dat de DUP invloed zal hebben op de brexit-onderhandelingen. Wat voor partij is de DUP eigenlijk en wat is hun positie over de brexit?

De DUP is in Nederland vrij onbekend, maar speelt al decennialang een cruciale rol in de Noord-Ierse politiek. De partij werd in 1971, tijdens de beruchte Troubles (de gewelddadige strijd tussen protestanten en katholieken in Noord-Ierland), mede-opgericht door de luidruchtige anti-papistische dominee Ian Paisley.

1998: Goede Vrijdagakkoorden

In de jaren negentig matigde Paisley zijn toon en zocht voorzichtig toenadering met zijn tegenstanders. Dat gaf de ruimte voor de Goede Vrijdagakkoorden van 1998. Daarin sloot de DUP een akkoord met aartsrivaal Sinn Feín, de katholieke partij in Noord-Ierland (en politieke tak van de IRA) die traditioneel aansluiting bij de Ierse Republiek nastreeft. De DUP heeft het tegenovergestelde als doel: vooral in de 'unie' met Engeland blijven.

Paisley werd premier van Noord-Ierland, met zijn katholieke tegenpool Martin McGuinness van Sinn Feín als vice-premier. De voormalige aartsrivalen bleken het opvallend goed met elkaar te kunnen vinden.

2017: verkiezingen

Bij de parlementsverkiezingen behaalde DUP tien zetels (twee meer dan de vorige keer). Dat lijkt misschien niet veel op een totaal van 650 zetels in het Britse Lagerhuis, maar de partij van DUP-leider Arlene Foster is van groot belang voor premier May. Haar Conservatieve Partij heeft de (gedoog)steun van de DUP nodig om een meerderheid te krijgen in het Lagerhuis - hoewel die meerderheid dan bestaat uit een wankele twee zetels.

De partij van Foster zal geen makkelijke partner worden voor May. De DUP is eurosceptisch, en vooral conservatief: tegen homohuwelijk en tegen abortus. De partij is zo conservatief dat Conservatieven van May daarmee vergeleken soms een bende progressievelingen lijken.

Regeren met gedoogsteun van de DUP is de Conservatieven in het verleden lang niet altijd goed bevallen. De voormalige Conservatieve premier Major kan erover meepraten. Toen hij met moeite zijn meerderheid in het parlement overeind hield, trokken een aantal opstandige euro-sceptici uit zijn eigen partij hun steun in.

Niets voor niets

De Noord-Ieren doen namelijk niets voor niets. Foster zei daags na de verkiezingen dat ze zich "niet gaat verontschuldigen dat ze voor Noord-Ierland de beste deal wil sluiten". Met andere woorden: premier May, we willen je steunen, maar daar willen we wel wat voor terug.

Een zachte brexit bijvoorbeeld, en geen harde brexit. Iets waar May juist fors op inzet. Bij een harde brexit worden de banden met de EU zo veel mogelijk verbroken. Bij het 'zachte' alternatief wordt er nog ingezet op zo veel mogelijk samenwerking.

Grenzen

"Niemand wil een harde brexit", zei Foster eerder tegen de Britse krant The Telegraph. "Wat we willen is een werkbaar plan om de EU te verlaten, daar ging het referendum over." Overigens stemde vorig jaar een meerderheid van de Noord-Ieren tegen een vertrek uit de Europese Unie (44 tegen 56 procent). De meeste protestanten stemden voor een brexit.

Een andere cruciaal vraagstuk rondom het vertrek uit de EU is de grens met Ierland. Een harde brexit betekent dat Noord-Ierland aan de grens van de EU (met lidstaat Ierland) komt te liggen. Sinn Féin waarschuwde in januari al dit kan leiden tot strenge grenscontroles. DUP-leider Foster wil, net als Sinn Feín, dat scenario voorkomen en is een voorstander van open grenzen.

Naast een softe brexit zal Arlene Foster nog wel met een wensenlijstje komen in de gesprekken met Theresa May: verlaging van de vennootschapsbelasting bijvoorbeeld, of een einde aan de vervolging van protestantse para-militairen die tijdens de Troubles misdaden hebben begaan. En over de invloed van de mens op de klimaatverandering is het laatste woord ook nog niet gesproken. Daar heeft Foster namelijk haar twijfels over.