Een liberale universiteit met studenten uit de hele wereld in een conservatief land: dat is de Central European University (CEU) in Boedapest. En dat bevalt de Hongaarse regering niet. Daarom heeft Hongarije een nieuwe wet aangenomen waardoor de universiteit niet kan blijven bestaan.
De afgelopen weken kwamen tienduizenden daartegen in opstand. Wat voor universiteit is de Central European University eigenlijk? Wij vroegen het twee Nederlandse (oud-)studenten.
"De Central European University staat erom bekend dat het studenten met weinig kansen een plek geeft." Rik Adriaans (32) is promovendus aan de CEU. Naast Nederlanders en Amerikanen studeren vooral veel studenten uit Oost-Europa, India en Afrikaanse landen aan de universiteit.
Als voorbeeld noemt hij jongeren uit Albanië. "Als je in Nederland woont, kan je overal studeren. Als je uit een provinciestadje in Albanië komt, dan kan de CEU een springplank zijn. Want als je als Albaniër een PhD in Oxford wil doen, zal je dat niet lukken. Met een diploma van de CEU lukt dat wel. Daar heb ik veel voorbeelden van gezien."
Steef van Gorkum (26) studeerde er in 2015 af. "De universiteit is opgericht met het idee: Hongarije ligt in het midden van Europa. Na de val van het communisme gaf het jongeren uit Oost-Europa de kans om aan een westerse universiteit te studeren. Het leerde ze vragen te stellen en niet alleen een rij feiten uit je hoofd te leren."
Voor Nederlanders klinkt dat allemaal heel vanzelfsprekend, maar lang niet alle universiteiten ter wereld zijn zo, zeggen Rik en Steef. "De helft van de studenten komt uit Hongarije, Roemenië, voormalig-Joegoslavië en Rusland", zegt Rik. "Voor die groep studenten is het het ergst als de universiteit verdwijnt."
Volgens Steef is het ook een van de weinige universiteiten in Hongarije waar op een onafhankelijke manier wordt lesgegeven. "Andere universiteiten in Hongarije staan hevig onder staatscontrole. Het zou zo jammer zijn als deze plek, waar mensen dingen leren die niet vanzelfsprekend zijn voor Hongaren, verdwijnt."
"In veel lessen wordt van je verwacht dat je het echte studeren vooraf al doet, zegt Steef. "De les zelf is een discussie. Zeg het maar, ben je het ermee eens of niet? Je leest de belangrijkste wetenschappers uit je vakgebied, maar dit zijn geen heilige huisjes. Dat is het idee van de universiteit."
Voor minderheden
De Central European University zet zich in het bijzonder in voor minderheden in Hongarije. Zo heeft het een speciaal bachelorprogramma voor studenten met een Roma-achtergrond, het Roma Access Program. In Hongarije worden Roma, zigeuners, gediscrimineerd. Ze komen slecht aan werk, vertelt Steef. "Roma worden niet toegelaten op opleidingen en zijn regelmatig niet welkom op plekken vanwege hun uiterlijk of naam."
"Ook zijn er cursussen voor vluchtelingen", vertelt Rik. "Vluchtelingen kunnen een taalcursus Engels krijgen, een soort integratiecursus over de geschiedenis van Hongarije en een cursus over de rechten van vluchtelingen en asielzoekers." Tot ongenoegen van president Orbán natuurlijk, voegt Rik toe.
Nu lijken jongeren echt op te staan om voor het land te vechten.
Morgen staat er weer een protest gepland. Afgelopen zondag trok een vergelijkbaar protest in Boedapest 70.000 mensen. Rik kan er zelf niet bij zijn; hij komt pas over anderhalve week terug in Boedapest. "Ik vind het wel heel jammer. Niet alleen voor zijn universiteit, maar voor jongeren in Hongarije."
"Dit is een belangrijk moment voor de jeugd van Hongarije. Al zo lang worden zoveel vrijheden afgenomen. De afgelopen jaren leidde dit tot een enorme leegloop van de jeugd. Alle jongen mensen verlaten het land: er is geen werk en er is een repressief regime. Nu lijken jongeren echt op te staan om voor het land te vechten."