Alleen het noorden is geen bedreiging voor Europa
In het oosten rammelt de beer aan de poorten van de Europese Unie. In het westen zorgt een onberekenbare president voor onrust en gewapende islamitische strijders zijn een bron van onrust in het zuiden.
Poetin, Trump en Islamitische Staat bezorgen de EU hoofdbrekens. Wat moeten de leiders, die vrijdag voor een EU-top in Malta bij elkaar komen, daar tegenoverstellen?
Een paar uur voor de top brengt de Russische president Poetin nog een bezoek aan Hongarije om zaken te doen met premier Orban. En ondertussen kijken Roemenië en Bulgarije ook naar de andere kant van de Zwarte Zee. Zij vinden dat de Russen via sancties te hard worden aangepakt.
"Europa moet z’n eigen plan trekken en zich niet laten leiden door de buitenwereld", zegt de vice-voorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans. Maar ondertussen neemt de relevantie van de EU gestaag af en stapelen de problemen zich op.
Zo vertegenwoordigde de EU in 1980 nog 30 procent van de wereldeconomie. In 1988, net voor de val van de muur, was dat licht gekrompen naar 28 procent. Maar anno 2017 is de bijdrage van de EU aan de wereldeconomie nog maar 16 procent. Bijna gehalveerd dus ten opzichte van 1980.
Misschien was het tekenend dat tijdens het jaarlijkse onderonsje van wereldleiders en top-industriëlen in Davos de Chinese president Xi Jinping de eregast was, de leider van een land waar de economie nog wel groeit.
Nog een cijfer. In 1988 woonde ongeveer 11 procent van de wereldbevolking in één van de EU-landen. Dat is naar verhouding gekrompen: nu woont nog maar 7 procent in één van de lidstaten. Een daling van ongeveer een derde.
En dan de defensie-uitgaven: een interessant onderwerp nu president Trump niet meer automatisch paraat lijkt te staan als de Europese veiligheid in het geding komt. De defensie-uitgaven, als percentage van de uitgaven op dat gebied in de hele wereld, zijn gedaald van 23 procent in 1988 naar 16,8 procent in 2015.
De EU-leiders gaan het op Malta volgens de officiële agenda vooral hebben over immigratie en de brexit. Trump heeft al meteen olie op het vuur gegooid door te zeggen dat het hem niet uitmaakt: een verenigd of verdeeld Europa. Met enige zorg hebben de leiders de afgelopen weken gekeken naar het bezoek dat 'brexeteer' May als Britse premier bracht aan de VS.
Het grootste gevaar voor de EU is dat Groot-Brittannië straks een aparte deal met de VS sluit en dat de onderhandelingen tussen de EU en de VS over handelsverdrag TTIP doodlopen. De president van de EU, Donald Tusk, waarschuwde deze week de andere regeringsleiders dat de EU nu wel een vuist moet maken. Populair gezegd: "Anders doen we er straks niet meer toe."
United we stand, divided we fall.
Europa moet weer trots worden. Dat is de boodschap die Tusk de regeringsleiders meegeeft aan de vooravond van de top. Maar dan moet er wel meer eenheid zijn. Dus meer visie op wat er met de EU moet gebeuren als de Britten straks echt weg zijn.
De bedoeling van de bijeenkomst op Malta is dat de 27 regeringsleiders weer een beetje vertrouwen in de toekomst krijgen. Anders wordt het laatste deel van de brief die Tusk deze week schreef waarheid: "United we stand, divided we fall."
