Balkanlanden liggen in de clinch door verschuiving op wereldtoneel

De spanningen tussen Servië en Kosovo lopen de laatste tijd snel op. Over en weer worden er steken uitgedeeld en beschuldigingen geuit. "Het lijkt erop dat de Serviërs aan het uitzoeken zijn hoe op het wereldtoneel wordt gereageerd op provocaties", zegt correspondent Marcel van der Steen.

Een voorbeeld van zo'n provocatie is een brug in de Kosovaarse stad Mitrovica, die morgen zou worden geopend. De brug moet symbool staan voor de relatie tussen de Serviërs en Kosovaren. "Maar die brug gaat morgen zeker niet open", zegt correspondent Marcel van der Steen. Aan de Servische kant is namelijk een muur gebouwd.

Mensen kunnen de brug te voet oversteken, maar met een auto is dat niet mogelijk, zegt Van der Steen. "Het zou een symbolische verbinding kunnen zijn, maar op deze manier is het meer een obstakel."

Volgens Van der Steen komen de problemen doordat de Serviërs die in het noorden van Kosovo wonen, het land zien als een provincie van buurland Servië. "En daarin worden ze gesteund door de regering in de hoofdstad Belgrado."

De incidenten stapelen zich de laatste tijd op. Zo gaan er zo nu en dan granaten af, vertelt Van der Steen. "Soms doen Serviërs dat onderling om elkaar te waarschuwen: voorkom te hechte banden met etnisch-Albanezen.

En dan was er nog de trein waar afgelopen weekend ruzie over ontstond. Servië wilde voor het eerst sinds de burgeroorlog van 1999 weer een trein tussen Belgrado en het noorden van Kosovo laten rijden. De trein die daarvoor werd ingezet, was geschilderd in de kleuren van de Servische vlag en het interieur bestond uit afbeeldingen van Servische kloosters en kerken. Op de buitenkant was in 21 talen geschreven "Kosovo is Servisch".

"Dat was volgens Kosovo een grote provocatie. Speciale politie-eenheden zijn naar de grens gestuurd om de trein tegen te houden. Er werd zelfs gedreigd het spoor op te blazen. Uiteindelijk is besloten om de trein net voor de grens stil te zetten."

Volgens Van der Steen lijkt het vooral een actie van de Serviërs. "Dat terwijl de Servische premier zich gisteren bij het World Economic Forum in Davos weer opwerpt als vredesbewaarder. Hij zegt dat hij het rustig heeft gehouden; hij stopte immers de trein vlak voor de grens. Maar tegelijkertijd waren het de Serviërs die de trein hadden gestuurd."

Volgens Van der Steen provoceren de Serviërs bewust nu, omdat op het wereldtoneel het nodige verandert. "Neem de VS. Als Hillary Clinton daar de verkiezingen had gewonnen, had die trein hier waarschijnlijk nooit gereden. Bill Clinton is namelijk een held voor de Albanezen in Kosovo. Hij heeft er als president mede voor gezorgd dat Kosovo onafhankelijk werd."

Maar nu Trump president van Amerika wordt, liggen de zaken anders, zegt Van der Steen. Want Trump is populair onder Serviërs.

De correspondent wijst ook op de situatie in Europa en Rusland. "Europa ligt vooral met zichzelf overhoop. En Poetin lijkt ook te stoken in de verschillende bevolkingsgroepen hier. Dat gebeurt bijvoorbeeld in Bosnië. Daar zijn de Serviërs ook een minderheid, die zich wil afscheiden van Bosnië en wil aansluiten bij Servië. Dus wat er in de wereld gebeurt, heeft ook hier invloed."