In Polen dreigt de politieke crisis verder te escaleren. Morgen is het kerstreces voorbij en komt het parlement weer bijeen. Maar de vergaderzaal is nog steeds bezet en nieuwe demonstraties zijn aangekondigd.
Aanleiding zijn meerdere voorbeelden van schendingen van democratische rechten door de regerende Partij voor Recht en Rechtvaardigheid PiS. Zo waren er plannen om journalisten de toegang tot het parlement te ontzeggen en werd een begrotingswet aangenomen zonder de aanwezigheid van de oppositie.
Woedend
Een harde kern van burgercomitee KOD bivakkeert voor het regeringsgebouw in Warschau. Al ruim driehonderd dagen protesteren ze tegen partijleider Jaroslaw Kaczynski en zijn conservatieve regeringspartij PiS. In de ogen van de protestanten helpt de PiS de democratie om zeep.
De 44-jarige Marta Michalska waakt er al nachtenlang. De sfeer is volgens haar aan het verharden. "We zijn steeds vaker te terneergeslagen, bitter of boos om grappen te maken. Dat was eerst anders. We zijn nu gewoon woedend", zegt ze.
De spil van het Poolse verzet is de voormalige hoogste rechter van het Constitutionele Hof Andrzej Rzeplinski. De opperrechter verzet zich tegen de regering die wetten doorvoert die volgens het Hof in strijd zijn met de grondwet.
"Dit is geen democratie. Dit is een nep-democratie", zegt Rzeplinski. "We vertrouwden erop dat we een volk waren dat zijn vrijheid liefhad en zich verstandig gedroeg. En nu blijkt dat het volk helemaal niet zo verstandig is. Het blijkt in staat alles kapot te maken en met voeten te treden wat het heeft bereikt en een vreemd systeem te creëren dat geen democratie is, geen rechtsstaat en geen vrijheid toestaat."
Ondanks deze zware kritiek, staan veel Polen nog achter hun regering. Want de kinderbijslag en het minimum loon zijn flink verhoogd. En de pensioenleeftijd ging juist omlaag.
Politiek-analist Tomasz Wróblewski begrijpt alle kritiek niet. "Er is volledige vrijheid van meningsuiting en ik zie niet hoe de democratie geschonden is. Ik begrijp de woorden en de beschuldigingen. Ik hoor dat de democratie wordt afgebroken en dat we een dictatuur worden. Maar dat zijn maar woorden. Ik zie dat niet gebeuren in werkelijkheid."
In geen enkel opzicht is hier democratie, en geen recht zoals dat elders functioneert. De vrijheid wordt met voeten getreden.
De Europese Unie volgt de ontwikkelingen in Polen nauwlettend. De zorgen over de onafhankelijkheid van de rechtspraak in Polen namen toe na de benoeming van een nieuwe president van het Poolse Constitutionele Hof.
Volgens de Europese Commissie is die benoeming niet gedaan op de manier die de Poolse wet voorschrijft. Brussel stuurde daarom vlak voor kerst een waarschuwing wegens "schending van de Europese normen voor de rechtsstaat". Eurocommissaris Frans Timmermans geeft Polen twee maanden de tijd om met een antwoord te komen.
Rzeplinski rekent zelfs op Europese sancties tegen Polen. "De rechtsstaat wordt openlijk geschonden. Als Timmermans dit zou tolereren, dan zou hij het - om het in een Spaans te zeggen - geen ballen hebben. Maar die heeft hij wel. Als politicus heeft hij die."
