Topoverleg tussen Rusland en Turkije: wie heeft de beste kaarten?

Turkije en Rusland stonden de afgelopen maanden tegenover elkaar in de zoektocht naar een oplossing voor het geweld in Syrië. In het conflict in Syrië staat Rusland aan de kant van president Assad. De Turkse regering wil juist af van de Syrische president. In september 2015 begonnen de Russen met luchtaanvallen in Syrië. De Turken hebben regelmatig geklaagd over de Russische bombardementen in het uiterste noorden van het land, aan de Turkse grens. Daar wonen Turkmenen, Syriërs met Turkse wortels.

Bovenop de spanning tussen beide landen komt de moordaanslag van gisteren op de Russische ambassadeur in Ankara. Net op het moment dat er sprake was van enige toenadering. Of en hoe deze gebeurtenis de relatie tussen de landen zal beïnvloeden zal wellicht in de loop van de dag duidelijk worden. Vanmiddag spreken de Turkse, Russische en Iraanse ministers van Buitenlandse Zaken elkaar in Moskou over de situatie in Syrië en de moord op de Russische ambassadeur.

Grote belangen

Ko Colijn, defensiespecialist van Instituut Clingendael denkt dat de moordaanslag niet heel veel invloed zal hebben op het overleg. In het NOS Radio 1 Journaal zei hij vanochtend: "zowel voor Rusland als voor Turkije zijn de belangen te groot. Ze willen een overeenkomst sluiten over de verdeling van Noord-Syrië, het gebied dat grenst aan Turkije. De Turken hebben er belang bij dat dit geen Koerdische zone wordt."

Wel waarschuwt Colijn dat president Erdogan goed rekening moet houden met de zorgen die bij de Turkse bevolking spelen over het geweld in Aleppo. "Er heerst onvrede onder de Turkse bevolking over de gebeurtenissen in Syrië, waar ook de Turkmeense bevolking in Aleppo door getroffen is. Wanneer Erdogan de Turks-Russische relatie redt, maar niet de zorgen van de Turkse bevolking wegneemt, kan dat voor problemen zorgen."

Turkije-correspondent Lucas Waagmeester denkt ook dat de Turkse regering er alles aan wil doen om de verhoudingen met Rusland na de moordaanslag zo goed mogelijk te houden. "Meerdere woordvoerders en ministers benadrukken dat de moordaanslag de relatie tussen de landen niet mag schaden."

"De Russen en de Turken zijn nu de sterkste militaire spelers in Noord-Syrië. Rusland heeft Assads leger geholpen Aleppo in te nemen en Turkije heeft een heldere militaire aanwezigheid in het grensgebied. Het is goed mogelijk dat de twee landen samen met Iran de koek in Noord-Syrië gaan verdelen. Rusland en Turkije hebben zich de afgelopen tijd naar een punt gemanoeuvreerd dat er echt wat te halen valt, zij zijn de twee bovenliggende partijen daar", analyseert Waagmeester.

"Ik denk dat de eensgezindheid die je na gisteravond ziet daar ook vandaan komt. Nu Amerika niet aan tafel zit, hebben Turkije en Rusland de kans om het Westen uit te spelen in Syrië. Die kans willen ze niet laten schieten."

Rusland zal door zijn sterke positie in Syrië de boventoon voeren tijdens het overleg en Erdogan zal volgens Colijn voor een deel zijn verlies moeten nemen. "Door hun verlies in Aleppo zal de Turkse regering de eerste wens, het vertrek van Assad, moeten laten varen en voorrang geven aan hun Koerdische agenda", vertelt Colijn.

"De Turken willen graag de stad al-Bab en de strook daaromheen die vlakbij het grensgebied van Turkije ligt. Dat is dan de troostprijs voor Erdogan, verder zullen de Russen en Assad het in het noordwesten van Syrië voor het zeggen hebben. Erdogan moet nu een toontje lager zingen."