'Ze hebben ons geraakt, maar ze krijgen ons niet kapot'

Café-restaurant 'La Belle Equipe' in de Rue de Charonne is onherkenbaar veranderd. Niets is meer zoals het was vóór 13 november 2015. Maar het is weer open. Dat moest ook, zegt eigenaar Gregory Reibenberg tegen correspondent Frank Renout. "Dat is een overwinning voor het leven, en een overwinning op de terroristen." Gasten drinken er weer koffie of wijn, eten een bistro-maaltijd. Het leven gaat door.

Op 13 november vorig jaar vielen hier binnen en op het terras twintig doden. Maar het leven gaat door, zegt Reiberberg. "De terroristen hebben ons geraakt, maar ze krijgen ons niet kapot." Reibenberg stond die avond zelf in de zaak. Het mitrailleurvuur raasde door het café, hij gooide zich op de grond. Zijn vrouw Djamila werd dodelijk getroffen, ze overleed in zijn armen.

Hij heeft een boek over de aanslag geschreven, over die avond in november en over de tijd erna. "Het was een hel. Als ik nu foto's zie van voor de aanslag, dan voel ik opnieuw die pijn. Oude foto's herinneren me aan een wereld die niet meer bestaat. Aan mensen die er niet meer zijn." En ook al is het café weer open, de littekens zijn niet meer te zien maar hij voelt ze nog wel.

Ook bij andere overlevenden komen de herinneringen weer boven, nu het een jaar geleden is. Er worden herdenkingen gehouden, daardoor komt ook de pijn weer boven, zegt Emmanuel Domenach. Hij ontsnapte zelf uit de concertzaal Bataclan, toen de terroristen daar om zich heen schoten. Hij is nu vice-voorzitter van een vereniging van slachtoffers.

Zelf heeft hij nog steeds last van angstaanvallen en hij slaapt slecht. "De regering beloofde alle slachtoffers en nabestaanden hulp. Maar er zijn nu, een jaar later, nog steeds mensen die op hun geld wachten."

Gregory Reibenberg heeft zijn vrouw verloren, maar hun dochter leeft nog. Tess is acht, zij is voor hem de reden om door te gaan. "Het heeft geen zin om je hele leven verdrietig te blijven, niet voor mezelf en ook niet voor mijn dochter."

Bij café-restaurant 'La Belle Equipe' wordt zondag een gedenksteen onthuld. Zijn dochter wist meteen dat ze daar niet bij wilde zijn. Reiberberg zelf besloot om ook niet te gaan. "Zo'n herdenking is een keer per jaar. Dat betekent niets voor ons, wij denken elke dag nog aan toen. Voor Tess en mij is het elke dag 13 november."