Barsten in de 'blue firewall' van Hillary Clinton
De eindsprint is ingezet. Donald Trump raast als een wervelwind door de swing states. Op campagnebijeenkomsten trekt hij dagelijks duizenden enthousiaste aanhangers. Hillary Clinton zet al haar kanonnen in. Barack Obama, Michelle Obama, Bernie Sanders, Bill Clinton; allemaal reizen ze kriskras door het land om Clintons boodschap te verkondigen.
Met nog een paar dagen te gaan tot de verkiezingsdag gaan de campagnes in de hoogste versnelling. Wat opvalt: Trump houdt zich keurig aan zijn script en talking points. Hij noemt herhaaldelijk het FBI-onderzoek en belooft Obamacare te vervangen. Niet langer vecht hij persoonlijke vendetta's uit met mensen die hem bekritiseren.
Clinton is er niet gerust op. Haar campagne pompt nu zelfs miljoenen in televisiespotjes in staten die als veilig worden beschouwd voor de Democraten. Ze kan het ook lijden. Clinton heeft nog 62 miljoen dollar in haar oorlogskas, tegenover 16 miljoen voor Trump.
Peilingen
Dagelijks worden we nu overspoeld met opiniepeilingen, soms wel meer dan veertig per dag. De brij aan cijfers die over de Amerikaanse kiezer wordt uitgestort, is duizelingwekkend. Wat kunnen we eruit opmaken?
Halverwege oktober had Clinton nog een comfortabele voorsprong van zes procentpunten op Donald Trump. Ze leek af te stevenen op een klinkende overwinning. Maar twee weken geleden zette de daling in. In de landelijke peilingen schommelt de voorsprong van Clinton nu tussen de twee en drie procentpunten.
Landelijke peilingen zijn geen goede graadmeter voor de uiteindelijke verkiezingsuitslag, ze geven hooguit een trend weer. Op 8 november houdt Amerika in feite 51 miniverkiezingen (50 staten plus Washington DC). Elke staat is - afhankelijk van de grootte - goed voor een aantal kiesmannen. Wie het magische getal van 270 kiesmannen bereikt, mag plaatsnemen in het Oval Office.
In bijna alle staten (Maine en Nebraska uitgezonderd) geldt een winner-takes-all-principe. Wie de meeste stemmen in een staat wint, krijgt alle kiesmannen die bij die staat horen. Van veel staten staat de uitslag eigenlijk al vast. Zo zal Californië Democratisch stemmen en Alabama Republikeins. Zo weet je op voorhand al de uitslag van pakweg veertig staten.
It’s the swingstates, stupid!
Een handjevol swing states zal uiteindelijk de verkiezingen beslissen. Hoewel Clinton is teruggelopen in de landelijke peilingen, leek ze lange tijd haar voorsprong in de meeste swing states te behouden. Maar begin deze week is ook dáár verandering in gekomen. In belangrijke swing states als Nevada, Florida, Arizona en North Carolina is het nu een nek-aan-nekrace tussen Clinton en Trump.
Wat zegt dit over de kansen van Trump? We hebben al eens eerder uitgelegd dat de Republikeinen op voorhand voor een veel taaiere opgave staan dan de Democraten. Door veranderingen in de bevolkingssamenstelling zijn steeds meer staten Democratischer gaan stemmen de afgelopen twintig jaar. Dat geeft Clinton bijna een automatische voorsprong in het College van Kiesmannen.
Als Trump een kans wil maken, moet hij alle swing states winnen. Maar zelfs als hij Florida, North Carolina, Ohio, Nevada, Iowa én Arizona pakt, is dat waarschijnlijk niet genoeg om het Witte Huis te winnen. Trump moet dus ook zegevieren in een of twee staten die we als 'veilig' Democratisch beschouwen.
Blue firewall
Clinton heeft haar strategie vastgepind op wat ze de 'blue firewall' noemen. Dat is een verdedigingslinie van staten in de Rustbelt en het oosten van het land: Wisconsin, Minnesota, Michigan, Illinois, Virginia, New Hampshire en Pennsylvania. Als ze die staten weet vast te houden, dan kan het Witte Huis haar niet ontgaan.
Sinds begin augustus had ze een ruime voorsprong in al deze staten. Met nog vier dagen te gaan tot de verkiezingsdag is echter de eerste barst ontstaan in deze verdedigingsmuur. Volgens peilingsite RealClearPolitics is het nu 'too close to call' in New Hampshire. Voor het eerst heeft Trump daarmee een potentiële route gevonden die naar het Witte Huis kan leiden.
Moet Clinton zich nu zorgen maken? Ondanks de verslechterende peilingen heeft ze nog altijd de beste papieren. Data-analisten hebben berekend dat Clinton de grootste kans heeft om de verkiezingen te winnen. Volgens de bekende site FiveThirtyEight van Nate Silver heeft ze 68 procent kans, volgens berekeningen van de New York Times heeft ze een kans van 84 procent.
Het is interessant om een vergelijking te maken met vier jaar geleden, toen Barack Obama het opnam tegen Mitt Romney. Net als Clinton zag Obama in die laatste week zijn voorsprong afnemen, een beweging die je wel vaker ziet met de eindstreep in zicht. Vlak voor de verkiezingsdag had Obama een voorsprong in de peilingen die nagenoeg identiek is aan die van Clinton. Uiteindelijk haalde Obama met 323 kiesmannen een comfortabele verkiezingsoverwinning.
Toch staat Clinton er veel slechter voor dan Obama vier jaar geleden. Hoe komt dat? Allereerst zijn er dit jaar meer zwevende en onbesliste kiezers, waardoor de foutmarge in de peilingen groter is. Bovendien zie je verschuivingen ten opzichte van 2012. Clintons kiezersaandeel is gestegen in veilige Democratische staten als Maryland en Massachusetts.
In swing states als Iowa en Ohio lijkt Clinton juist kiezers te verliezen (Obama won beide staten vier jaar geleden). Met andere woorden: ze wint kiezers in staten die er niet toe doen en ze verliest kiezers in staten die er wel toe doen.
Foutmarges
Het is om nog een reden interessant een vergelijking te maken met vier jaar geleden. Opiniepeilingen kunnen er simpelweg naast zitten. De foutmarges die de meeste peilingen hanteren, zitten tussen de drie en vier procentpunten. In de week voor de verkiezingsdag had Obama in de peilingen een gemiddelde voorsprong van 1,2 procentpunt. Hij won uiteindelijk met een verschil van maar liefst 3,9 procentpunten.
Een swing van ruim 2 procentpunten zou Clinton een veel ruimere zege kunnen geven dan de opiniepeilingen nu voorspellen. Maar het kan evengoed de andere kant uitslaan. Een extra twee procentpunten in sommige swing states zou Trump een (nipte) verkiezingsoverwinning kunnen bezorgen.
Het verklaart waarom Clinton zo intensief campagne voert in Florida, de grootste en belangrijkste swing state van 2016. Ze heeft de staat meerdere keren bezocht deze week, evenals Barack Obama die de jongere en zwarte keizers naar de stembus moet lokken. De Democraten hopen hier de deur dicht te gooien voor Trump. Want iedereen weet: als Trump Florida verliest, kan hij het Witte Huis wel vergeten.
