Zwevende kiezer kan Trump vannacht stevig aan de tand voelen

• Sander Warmerdam

  Bureau Washington

Het tweede debat tussen de presidentskandidaten Donald Trump en Hillary Clinton is eigenlijk helemaal geen debat. Het is een townhall meeting. Dat betekent dat er zwevende kiezers zijn uitgenodigd die vragen mogen stellen aan de kandidaten. Over immigratie, banen die verdwijnen, gezondheidszorg en buitenlandse politiek. Maar ook over het karakter, het temperament en het verleden van de twee politici.

Het eerste debat verliep niet goed voor Trump. De kleine twee weken daarna verliepen nog slechter. Vrijwel elke dag was er slecht nieuws. Zo was er gedoe over een vroegere miss Universe en over zijn belastingaangifte en tussendoor deed hij onhandige uitspraken of stuurde hij kwetsende tweets de wereld in.

Publiek

Dit tweede debat had juist het moment kunnen zijn waarop Trump weer iets goed kon maken. Tot de opmerkelijke bandopname uit 2005 opdook, waarin hij opschept over de manier waarop hij vrouwen verleidt en de vrijheden die je volgens hem hebt als je een ster bent.

Wat gaat Trump vannacht zeggen als een zwevende kiezer uit het publiek een directe vraag stelt over de manier waarop hij vrouwen behandelt? Stelt hij zich op als de realistische Trump die met een nederige houding toch nog kiezers aan zich wil binden? Of kan de macho in Trump zich niet beheersen en gaat hij vol in de aanval?

Los van de klappen onder de gordel kiest Trump verder altijd zijn eigen koers. Hij heeft zo veel gedachten in zijn hoofd dat hij zijn focus soms lijkt te verliezen.

Tijdens een bijeenkomst met publiek in New Hampshire, afgelopen vrijdag, vroeg een zojuist afgestudeerde en werkloze chemicus wat Trump ging doen om banen te scheppen. Allerlei onderwerpen kwamen langs, maar een concreet antwoord kreeg de vragensteller niet.

Clinton: risico's

De druk is minder hoog voor Clinton. Ze is, anders dan Trump, gewend aan dit soort townhall meetings. Toch zijn er voor haar ook risico’s. Twijfelende kiezers vertrouwen haar niet en vinden dat ze soms afstandelijk overkomt.

Wel of niet oefenen

Voorbereidingen? Trump doet er amper aan; hij vindt het onzin. Hij wil natuurlijk overkomen, niet alleen maar ingestudeerde antwoorden afvuren. Informeel een beetje sparren, met mensen als Chris Christie of Rudy Giuliani, dat ziet hij nog wel zitten.

Een groot verschil met Clinton. Het grootste deel van de week had ze geen publieke optredens gepland. Samen met haar naaste adviseurs had ze zich opgesloten in haar huis in Washington. Repeteren, repeteren, repeteren om maar niets aan het toeval over te laten.

Tricky

Zwevende kiezers, een explosief politiek klimaat, een diepe kloof tussen Republikeinen en Democraten: voor beide kampen kan het lonen om een paar lessen uit het verleden te trekken. Want een townhall debate kan tricky zijn. En er kijken een slordige 90 miljoen Amerikanen over je schouder mee.

Drie lessen. Les 1: luister

Luister aandachtig naar de man of vrouw uit het publiek die de vragen stelt. Ga niet, zoals de oude George Bush in 1992, op je horloge kijken als een kiezer vraagt wat het begrotingstekort betekent voor jouw dagelijkse leven.

Net zo belangrijk, kom niet met een technocratisch en abstract antwoord, zoals dat van Bush, waar niemand een touw aan vast kan knopen. President Bill Clinton, de koning van de townhall, wist precies wat hij wél moest zeggen: "Ik weet wat u doormaakt."

Les 2: lichaamstaal

Blijf op een veilige afstand van je opponent. Niemand vindt het fijn als je te dicht in de buurt komt. Personal space is belangrijk, zeker in de Verenigde Staten. Dat had Al Gore niet goed begrepen, in 2000.

Ook tussen Trump en Clinton is dat van belang. Trump is een grote man met lange armen, Clinton is klein. Dat kan er op televisie al snel intimiderend uitzien. Zeker als hij haar, net als in het eerste debat, constant in de rede valt.

Les 3: it’s television!

Wees je bewust van de camera’s. Alles wat je doet wordt gezien en uitvergroot. Elke zucht, elk schouderophalen, elke opgetrokken wenkbrauw - hoe miniem ook. Weet waar de camera’s staan en ga niet kris-kras over het podium dolen. Want dat ziet er raar uit, zo bleek in 2008.

"Bejaarde man zoekt zijn hondje", was het vernietigende commentaar op het optreden van John McCain. Oorlogsheld of niet, camera's zijn genadeloos.

Wat te doen?

Beide kandidaten moeten vooral vertellen en laten zien wat ze als president kunnen betekenen voor de levens van gewone Amerikanen. Of, zoals een bekende Democratische adviseur zei in de Washington Post, kiezers willen vooral weten: "Ben je er één van ons?"

Meer video's over de Amerikaanse verkiezingen vind je op onze speciale site NOS The Series: