Op welke vragen over de MH17-ramp krijgen we vandaag antwoord?
Nabestaanden van de 298 slachtoffers van vlucht MH17 hebben lang gewacht op deze dag. Ze worden bijgepraat over de bevindingen van het internationale onderzoek naar de vliegramp. In dit artikel antwoord op de vraag wat ze kunnen verwachten.
Wat wordt duidelijk over de vliegramp?
Rond 13.00 uur wordt bekendgemaakt met welk wapen de MH17 is neergehaald en vanaf welke plek dat is gebeurd. Het zijn de resultaten van het Joint Investigation Team (JIT), een internationale groep rechercheurs en officieren van justitie uit Nederland, België, Maleisië, Australië en Oekraïne. De Nederlandse hoofdofficier van justitie Fred Westerbeke leidt het onderzoek.
Naar verwachting komt het JIT met bewijzen die bevestigen dat het gaat om een Buk-installatie die via Donetsk, een stad in het oosten van Oekraïne, naar het dorpje Snezjnoje is gebracht. Vanaf daar is vermoedelijk de raket afgevuurd waarmee de Boeing 777 van Malaysia Airlines in de zomer van 2014 werd neergehaald.
Belangrijk is de precieze aanduiding van de lanceerplek. Zeer waarschijnlijk is dat een veldje enkele kilometers ten zuiden van Snezjnoje.
Wordt ook verteld wie het heeft gedaan?
Nee, dat niet. Het strafrechtelijk onderzoek is nog lang niet klaar. Eigenlijk is het presenteren van het bewijsmateriaal over het wapen en de afvuurlocatie een tussenstand in het onderzoek.
Toch geeft de vaststelling van de locatie wel een belangrijke aanwijzing voor de schuldvraag: als het inderdaad gaat om het veldje bij Snezjnoje, dan staat vast dat de raket is afgeschoten uit gebied dat in handen was van pro-Russische separatisten. En dat betekent dat de separatisten of de Russen verantwoordelijk zijn.
Omdat volgens deskundigen een Buk-installatie alleen bediend kan worden door militairen die daarvoor een training van minstens een half jaar hebben gevolgd, is de logische verdenking dat de raket is afgeschoten door Russen.
Het verdere onderzoek richt zich op het aanwijzen van de schuldigen en het verzamelen van bewijsmateriaal waarmee bij een rechter kan worden aangetoond wie persoonlijk verantwoordelijk is voor het neerhalen van vlucht MH17.
Onderzoekscollectief Bellingcat heeft de groep militairen die betrokken kan zijn eerder al teruggebracht tot een man of twintig, afkomstig van de 53e Brigade uit de Russische stad Koersk.
Welke andere onderzoeken zijn er geweest rond de MH17?
Kort na de ramp met de MH17 zijn drie onderzoeken gestart. Het eerste was de identificatie van de slachtoffers. Dat onderzoek is afgerond: van alle slachtoffers, op twee na, zijn stoffelijke resten gevonden.
Het tweede onderzoek ging over de toedracht: wat heeft het neerstorten van de Boeing van Malaysia Airlines veroorzaakt? De Onderzoeksraad voor Veiligheid heeft samen met partners uit alle betrokken landen in een uitvoerig rapport beschreven hoe MH17 boven Oost-Oekraïne is neergehaald door een Buk-raket.
En dan is er nog het strafrechtelijk onderzoek, dat gaat over de vraag wie er schuldig is aan de dood van 298 mensen. Dat wordt dus gedaan door het JIT en daarover horen we vandaag meer, ook al worden er nog geen verdachten aangewezen.
Is er al zicht op een rechtszaak?
Nee, nog niet. Het aanmerken van verdachten, laat staan aanhouden, kan nog jaren duren, zeggen bronnen rond het JIT tegen de NOS. Een ander probleem is dat Rusland eventuele verdachten niet zal uitleveren, zo heeft het land altijd laten weten.
Ook is nog onduidelijk bij welke rechtbank de verdachten moeten worden berecht. In eerste instantie wilden Nederland, België, Maleisië, Australië en Oekraïne dat doen bij een nog op te richten VN-tribunaal. Maar vorig jaar juli blokkeerde Rusland zo'n tribunaal door zijn veto uit te spreken.
Sindsdien zoeken de vijf landen naar een alternatief 'vervolgingsmechanisme'. Vorige week spraken de ministers van Buitenlandse Zaken in New York hierover met elkaar. Een definitief besluit is nog niet genomen.
Wat doen de Russen?
Officieel erkent Rusland de status van het JIT. Zo hebben de Russen deels ook meegewerkt aan het rechtshulpverzoek dat Nederland indiende op verzoek van het JIT. Dat betrof onder meer een verzoek om meer informatie over Buk-raketinstallaties en radarbeelden.
Tegelijkertijd probeert Rusland al sinds 17 juli 2014 allerlei onderzoeken en bewijzen die wijzen op betrokkenheid van Rusland, te weerleggen. Rusland heeft bijvoorbeeld forse kritiek op de bevindingen van de Onderzoeksraad voor Veiligheid en onderzoekscollectief Bellingcat.
Afgelopen maandag presenteerde Rusland opeens radarbeelden waarmee het wilde bewijzen dat er geen raket was afgeschoten vanuit rebellengebied. Eerder had Moskou altijd volgehouden dat er geen radarbeelden meer waren.
De nabestaanden worden om 10.30 uur bijgepraat in Nieuwegein. Om 13.00 uur geeft het JIT een persconferentie. Die is vanaf 12.45 uur live te volgen op NPO 1, vanaf 12.55 uur op NPO Radio 1, op nos.nl en via Facebook.
