Gek van de onzekerheid: binnen en buiten Kamp Moria op Lesbos

• 

  Lucas Waagmeester

  correspondent in Turkije

Verbrande akkers, gestolen schapen, overal vuilnis – er heerst onrust in Moria. Het boerendorpje op Lesbos kan de druk van 4000 op elkaar gepakte vluchtelingen in het gelijknamige kamp niet meer aan. Nog altijd gastvrij, maar meer en meer gefrustreerd en boos.

En die frustratie groeit, nu voor mensen binnen en buiten het kamp duidelijk wordt dat Europa geen serieus werk gaat maken van het afhandelen van asielprocedures. Vluchtelingen zitten vast op Lesbos, en dat gaat niet snel veranderen. Het Griekse eiland voelt zich in de steek gelaten.

Afgelopen week organiseerden mensen uit omliggende dorpen van Kamp Moria een mars naar de hoofdstad van Lesbos, om zich te beklagen bij de gemeente. Maar niemand luistert. "We kunnen nergens een verantwoordelijke vinden."

De omgeving Moria ruikt naar eerlijk boerenland. Akkers vol olijfbomen, tomaten, fruit, alles staat er door elkaar heen, niks omheind. Iedereen weet hier welk land van wie is. "En veel is biologisch", zegt Stelios, die naast zijn groenten- en fruitteelt duizend schapen houdt. "Ik gebruik nergens pesticiden of kunstmest."

Stelios houdt tegenwoordig zijn schapen vlak bij het erf. "'s Avonds strooi ik voer bij de stal, zodat ze dichtbij blijven." Zo kan hij zijn kudde beter beschermen tegen stropers. “Ze hebben al twintig van mijn schapen gevangen en gedood."

"En een veld verderop worden dan later de hoofden van die schapen gevonden", vult Stelios' vriend Stratis aan. Ook hij heeft het gehad met de overlast die het vluchtelingenkamp met zich mee brengt. "Of ze moeten die mensen wegsturen, of ze moeten het kamp beter onder controle houden. Zo gaat het niet."

Stratis laat een veld vol zwart-geblakerde olijfbomen zien. "Deze akker is verwoest, de olijfbomen zijn verbrand. Het duurt zeker tien jaar voor je hier weer van kunt oogsten", zegt hij. Een groep jongens uit het kamp stak de akker in brand na een relletje in het vluchtelingenkamp, vertelt Stratis.

Meerdere akkers liggen er nu zo bij rond Moria. De olijven hangen nog aan de bomen, maar ze zijn zwart en verschrompeld tot kooltjes. Uitkijkend over de velden, lijkt het een wonder dat het nog niet tot een confrontatie is gekomen tussen de vluchtelingen en het dorp.

"Ik denk dat er voor een deel bewust op wordt aangestuurd dat het hier zo lang duurt", zegt asieladvocaat Jos Hemelaar, die binnen een Europees advocaten-project de afgelopen maand vluchtelingen op Kamp Moria adviseerde over hun asielaanvraag. "Als het hier goed geolied loopt, komen volgende week de bootjes weer aan."

Geen duidelijke regels

Hij doelt op de asielprocedure die alle vluchtelingen nu op Lesbos moeten doorlopen. In afwachting van een oordeel, mogen ze het eiland niet af. Maar van een organisatie om die procedures te behandelen is volgens Hemelaar nooit serieus werk gemaakt. Veel te weinig personeel, geen duidelijke regels. Met als gevolg de immense opstopping op het eiland.

"De procedures duren te lang, er is onzekerheid, slechte communicatie en het is zwaar overbevolkt hier", zegt Hemelaar. Volgens de advocaat worden ook in het kamp de mensen gek van de onzekerheid. "Als je nou weet dat het een maand gaat duren, dan pik je deze omstandigheden wel. Maar mensen hangen hier in de hekken, te roepen: 'wanneer ben ik aan de beurt?'. Ze hebben geen idee."

En natuurlijk slaat die onzekerheid uit het kamp over op het dorp. Hemelaar: "mensen zijn hier ontzettend gastvrij geweest voor de vluchtelingen. De houding is sympathiek, nog steeds. Maar ze missen wel al twee keer een heel toeristenseizoen. De sfeer wordt er niet beter op."

Geen verantwoordelijkheid

Stelios is tijdelijk met zijn vrouw verhuisd van zijn stek in het dorp naar een loods bij zijn land. Zo kan hij het vee beter beschermen. "We hebben er geen problemen mee dat ze door het dorp lopen, en langs de wegen", zegt Stelios, die net als veel mensen in Moria snapt dat vluchtelingen ook niet om deze situatie hebben gevraagd.

Maar als er dan problemen ontstaan rond het kamp, staan de inwoners van Moria alleen, zegt hij. "De politie schuift onze klachten door naar de burgemeester, de burgemeester naar de provincie, die wijst naar de hulporganisaties en zij wijzen ook weer naar een ander. Wie neemt de verantwoordelijkheid? Niemand."