Het aantal laaggeletterden in Nederland groeit nog steeds. Op dit moment zijn er zeker 2,5 miljoen mensen die onvoldoende kunnen lezen, schrijven en rekenen om te kunnen meedoen in de maatschappij. Het geld dat beschikbaar is om laaggeletterden bij te scholen is de afgelopen jaren fors gedaald.
In vergelijking met andere West-Europese landen scoort Nederland slecht. Wij geven relatief weinig geld uit aan de aanpak van laaggeletterdheid, blijkt uit een rapport van Maastricht University. De onderzoekers constateren dat de sociale ongelijkheid tussen excellent presterende mensen en laaggeletterden stijgt.
Het aantal laaggeletterden zit nu op 11,9 procent tegenover 9 procent een paar jaar geleden.
Marja van Bijsterveldt, oud-minister van Onderwijs en voorzitter van de Stichting Lezen en Schrijven, ziet de gevolgen van het dalende budget. "Dat merken gemeenten doordat er wachtlijsten voor cursussen ontstaan en ook bibliotheken kunnen onvoldoende ondersteuning bieden."
Het aantal laaggeletterden van de beroepsbevolking zit nu op 11,9 procent tegenover 9 procent zo'n tien aar geleden. "Er is de afgelopen jaren wel geïnvesteerd, maar we zien dat in andere landen meer geïnvesteerd wordt. Dat is waarschijnlijk de reden dat bij ons het aantal laaggeletterden groeit", zegt Van Bijsterveldt.
Expertise ontbreekt
De afgelopen jaren is er veel expertise in het opleiden van deze groep verloren gegaan, constateert Wil van Dijk van de Stichting ABC. De vereniging komt op voor de belangen van laaggeletterden. "Er is eigenlijk geen professionaliteit meer in hoe we de groep moeten benaderen en opleiden. De mensen die dat wel konden, werkten bij de ROC's. Maar zij zijn 30 tot 40 procent teruggegaan in financiering."
De overheid is bezig met verdere digitalisering. Dat is voor gewone mensen al ingewikkeld, maar voor deze mensen nog ingewikkelder.
De afgelopen jaren zijn grote groepen autochtone laaggeletterden afgehaakt. Ze volgen geen taalonderwijs meer en trekken zich thuis terug. "Er komen steeds meer mensen die niet overweg kunnen met de dienstverlening van de overheid. Van woningcorporaties, de belastingdienst, verzekeringsmaatschappijen en banken", zegt Van Dijk.
"Al die bedrijven zijn bezig met verdere digitalisering. Dat is voor gewone mensen al ingewikkeld, maar voor deze mensen nog ingewikkelder. Ze raken in paniek, maar het gros wordt boos. Heel erg boos. En uiteindelijk raken ze in een sociaal isolement."
Meer middelen
Ook Van Bijsterveldt maakt zich zorgen over de groep die afhaakt. "We willen niet dat mensen uitgesloten raken van de Nederlandse samenleving. Het gevoel niet meer te kunnen meedoen in deze enorme dynamiek. In alle opzichten moeten we dat niet willen en in alle opzichten doen we nu te weinig."
Jet Bussemaker, minister van Onderwijs, reageert vandaag: "Laaggeletterdheid is een ernstig probleem waar dit kabinet, langs verschillende wegen, sterk op inzet. In de eerste plaats door het budget voor de aanpak te vergroten. Ik investeer 9 miljoen meer dan mijn voorganger."
Haar voorganger, Van Bijsterveldt is nu dus voorzitter van Stichting Lezen & Schrijven. De stichting ziet het aantal laaggeletterden al vele jaren stijgen. "Sinds 1994 zien we een stijgende lijn. De Nederlandse budgetten voor taal zijn, vergeleken met andere EU landen, relatief laag."
"Stichting Lezen & Schrijven hoopt dat gezien de enorme omvang van de problematiek er in de komende kabinetsperiode meer middelen beschikbaar komen om die trend te keren."
