Erdogan bezoekt 'vriend' Poetin, toch blijft kloof groot

Erdogan die Poetin in Sint-Petersburg de hand schudt. Het was eind vorig jaar nog ondenkbaar, nadat de Turken een Russische straaljager hadden neergehaald. Het zette de twee landen lijnrecht tegenover elkaar, maar een bezoek van de Turkse president vandaag moet dat doen vergeten.

"Ze hebben er allebei zoveel mogelijk belang bij het bezoek zo historisch mogelijk af te schilderen", zegt een Russische journalist tegen correspondent David Jan Godfroid.

In november 2015 ging het er nog hard aan toe tussen de twee staatshoofden. Beiden waren ze verbolgen over het voor de Russische piloot fatale incident. Erdogan zei dat "Rusland met vuur speelt" en Poetin sprak van "een aanval in de rug".

'Niets vergeten'

Dat Erdogan inmiddels excuses heeft aangeboden en in Turkse media spreekt van zijn vriend Poetin wijst op verzoening. Maar uit een peiling blijkt dat de helft van alle Russen de Turkse leider niet vertrouwt. "Ze zijn de harde woorden van Erdogan nog niet vergeten", zegt Godfroid.

De verzoening oogt vooral pragmatisch. Want Turkije en Rusland hebben elkaar op economisch vlak hard nodig, zeker nu beide landen op slechte voet staan met de EU. Turkije hekelt de houding van de unie ten opzichte van de mislukte staatsgreep. Sinds de annexatie van de Krim kampt Rusland met een boycot door EU-landen.

"Vanuit het Westen gezien zijn het de verschoppelingen van de internationale gemeenschap", zegt Godfroid. "Erdogan zoekt een alternatief voor de EU. Rusland wil laten zien dat het politieke isolement vanuit het Westen niet werkt."

De Euraziatische grootmachten zijn belangrijke handelspartners. De gedeelde afkeer voor de EU zal volgens hoogleraar en Rusland-expert André Gerrits helpen de economische relaties tussen Rusland en Turkije te herstellen. "Ze vinden allebei dat de EU politiek gezien een toontje lager moet zingen."

'Onverzoenbare partners'

Hoe verbindend dat sentiment ook kan werken, de strategische belangen van de twee landen zijn onverenigbaar. "Het zijn wat dat betreft de meest onverzoenbare partners", zegt Gerrits.

Rusland is de belangrijkste partner van het Assad-regime in Syrië. Turkije is fel tegen de omstreden president Assad en steunt de oppositie. In het langslepende conflict om de deelregio Nagorno-Karabach tussen Armenië en Azerbeidzjan staan Poetin en Erdogan ook lijnrecht tegenover elkaar.

De meest opzienbarende tegenstelling is nog wel de visie op het Turks-Koerdische conflict. Rusland erkent de Koerdische militante organisatie PKK niet als een terreurorganisatie. Turkije ziet de PKK juist als volksvijand nummer één.

De hoogleraar denkt dan ook niet dat Turkije op termijn de NAVO zal verlaten om een alliantie te vormen met Rusland. "Binnen de Turkse elite is het lidmaatschap nauwelijks controversieel. Deelname aan de NAVO is een van de redenen dat Erdogan door het Westen als belangrijk leider wordt gezien."

Volgens correspondent Godfroid maken de Russen zich dan ook geen illusies over dit punt. De Russische journalist die hij sprak, was duidelijk. "Het zijn mooie vriendelijkheden, maar het is een façade. Er zijn te veel ernstige meningsverschillen voor een strategische alliantie."