De manier waarop burgers en gemeenten omgaan met huishoudelijk afval ondergaat de komende jaren een grote verandering. In 2020 moet de burger al het afval gescheiden inleveren om te recyclen. Er mag dan jaarlijks niet meer dan 100 kilo restafval overblijven per persoon.
Alle gemeenten investeren nu fors in afval- en recycle-systemen om dat doel te halen. Overal in Nederland komen gescheiden-afvalbakken om zoveel mogelijk stromen apart te gaan inzamelen. Afval bestaat straks bijna niet meer; het wordt grondstof.
Goed voor de toekomst
Eén van de koplopers op het gebied van afvalscheiding is het Limburgse Horst aan de Maas. Hier gooien inwoners gemiddeld slechts 30 kilo restafval weg, dat is ver onder de doelstelling voor 2020.
De gemeente investeerde fors in het gescheiden ophalen van groente- en fruitafval, papier, plastic en tuinafval. De belangrijkst truc was de introductie van een speciale restafvalzak waar burgers voor moeten betalen. GFT, plastic en papier worden gratis aan huis opgehaald.
"De zak voor het restafval kost 1,20 per stuk. Zo proberen we mensen nog wat meer te stimuleren om afval te scheiden", zegt wethouder Birgit op de Laak. "Afval scheiden is gewoon slim, het is goed voor de toekomst en goed voor ons."
Andere opgave
Een van de laagst scorende gemeenten is Amsterdam. Hier gooit de gemiddelde inwoner maar liefst tien keer zoveel restafval weg als in Horst: 300 kilo per jaar. Tot nu toe verdwijnt heel veel afval van Amsterdammers in één en dezelfde afvalbak. En dat wordt allemaal verbrand.
"De opgave voor Amsterdam is anders dan voor een gemeente als Horst. We hebben hier niet allemaal achtertuinen waar we kliko's kunnen neerzetten. Veel mensen wonen in appartementen met beperkte ruimte", zegt de Amsterdamse wethouder Duurzaamheid Abdeluheb Choho.
"Maar we hebben nu als Amsterdam wel gezegd dat we die opgave gaan oppakken en stappen gaan maken. Door afval scheiden belangrijker te maken en ook veel makkelijker." Maar waarom nu pas? Choho: "Ik denk dat we afval te lang hebben gezien als afval, en niet als iets dat we kunnen hergebruiken."
De gemeente heeft nu een Uitvoeringsplan Afval opgesteld. Een van de ambities is dat het percentage gescheiden afval omhoog gaat van 19 procent (in 2013) naar 65 procent in 2020, waardoor meer recycling mogelijk wordt. De stad gaat onder meer geld steken in de gescheiden afval-containers, maar ook de inwoners meer aanspreken op hun eigen verantwoordelijkheid.
Beperkte mogelijkheden
Burgers krijgen een groot aandeel in de plannen, maar volgens Peter Rem, hoogleraar Resources & Recycling aan de TU Delft, ligt bij hen uiteindelijk niet de oplossing voor het afvalprobleem.
"Als je kijkt wat alle partijen in Nederland doen, dan moet je concluderen dat de burger al verreweg het meeste doet", zegt Rem. En dat is volgens de hoogleraar eigenlijk een druppel op een gloeiende plaat. "De burger doet zijn best, maar heeft heel beperkte mogelijkheden."
Bovendien is de huishoudelijke afvalstroom redelijk klein. "Wij produceren met zijn allen in Nederland zo'n 60 miljoen ton afval, het restafval van burgers is daarvan maar 5 miljoen ton. De rest komt van het bedrijfsleven."
De overheid en het bedrijfsleven moeten dan ook meer doen, vindt Rem. "Het zou heel erg helpen als overheden en bedrijven afspraken maken over afval scheiden. Er zijn nog heel veel mogelijkheden waarop de industrie waarde uit afval kan terugwinnen."
