Een economie waarin afval niet meer bestaat en waarin elke grondstof steeds weer opnieuw gebruikt wordt. De Nederlandse overheid en het bedrijfsleven willen graag koploper zijn in zo'n circulaire economie. Maar voordat het zover is, moet er nog heel veel gebeuren, vindt de Sociaal Economische Raad (SER).
Jaarlijks produceert Nederland zo'n 60 miljoen ton afval. Een groot deel van dat afval wordt verbrand en gestort. Bedrijven richten zich nog altijd op nieuwe grondstoffen, recycling is niet vanzelfsprekend.
Volgens de SER moeten daar snel verandering in komen. "Zonder circulaire economie kunnen we straks niet leven. De grondstoffen raken op. Het kan straks gewoon niet anders. Zonder grondstoffen geen welvaart", concludeert Ed Nijpels, voorzitter van de SER-commissie die het onderzoek uitvoerde.
Kopen, weggooien, vernietigen
Begin januari vroeg staatssecretaris Sharon Dijksma van Infrastructuur en Milieu de SER onderzoek te doen naar de manier waarop Nederland zo'n nieuwe economie kan krijgen. Een half jaar later is het rapport er, met de veelzeggende ondertitel 'Geen tijd te verliezen'. De SER dringt bij het kabinet aan op een radicale omslag.
Jan Jonker, hoogleraar Duurzaam Ondernemen, betwijfelt of de adviezen worden opgevolgd. "Ik ben bang dat de politiek te laf is om de omkering naar een andere economie te maken. Alles is al jaren ingesteld op dit systeem van kopen, weggooien en vernietigen. We moeten echt 180 graden om."
Nieuwsuur neemt een kijkje bij twee bedrijven die al op de goede weg zijn. Tapijttegelfabriek Interface heeft zichzelf in 1994 een ambitieus doel gesteld. Het bedrijf probeert met het olieslurpende product in 2020 'zero impact' op het milieu te hebben.
Inmiddels is de uitstoot van broeikassen met 92 procent verminderd en bestaat 50 procent van de ruwe grondstoffen uit gerecycled materiaal. Met hergebruik van oude visnetten en tapijttegels verkent Interface dit onbekende terrein.
"Wij zijn marktleider in tapijttegels, daardoor kunnen we dit afdwingen. Voor andere bedrijven is het lastiger", zegt directeur Rob Boogaard. Hoogleraar Jonker ziet mogelijkheden. "Met regels van bovenaf kun je de financiële prikkel verleggen en bedrijven stimuleren te kiezen voor circulaire in plaats van nieuwe grondstoffen."
Het groene inkoopbeleid van de overheid mag ook best onder de loep.
Dat denkt ook Bernard Merkx van de plasticrecycling industrie. Tussen grote zaken vermalen plastic van het bedrijf Rodepa, vertelt hij dat bijvoorbeeld ook gemeenten maar weinig belangstelling hebben voor dit circulaire product.
"Je ziet dat gemeenten bij de aankoop van vuilnisbakken kiezen voor nieuw materiaal. Terwijl dat ook nog eens duurder is dan hergebruikt materiaal", zegt Merkx. "Dus het groene inkoopbeleid van de overheid mag ook best onder de loep."
Het kabinet komt na de zomer met een nieuwe aanpak voor bedrijven, zodat het gemakkelijker en aantrekkelijker wordt om circulair te ondernemen. Staatssecretaris Dijksma geeft aan daarin de adviezen van de SER mee te willen nemen.